Page 34 - 881414_FIZYKA_podrecznik_kl_8_PP_fiipbook

Ciekawe! Jak wyznaczyć objętość ciała stałego?
Jednostką pojemności statku jest tzw.
3
tona rejestrowa (RT), równa 2,83 m . Wy- Pytanie to związane jest z okrzykiem: Eureka! starożytnego greckiego uczone-
nika stąd, że statek o tonażu 100 000 RT go, Archimedesa, który, kąpiąc się w wannie, wpadł na rozwiązanie zadania
dysponuje (na załadunek) wewnętrzną postawionego mu przez władcę Syrakuz. Archimedes miał ustalić, czy korona
3
przestrzenią o pojemności 283 000 m . wykonana jest ze złota.
Do pomiaru objętości cieczy i materia- A oto jak zrealizował swoje zadanie. Napełnił odpowiednie naczynie
łów sypkich (a więc i pojemności naczyń) wodą, zanurzył w niej koronę, a wtedy pewna ilość wody wylała się do podsta-
stosuje się czasem jednostkę zwaną ga- wionego drugiego naczynia. Objętość wylanej wody była równa objętości ko-
lonem. W Anglii 1 galon = 4,546 l, zaś ga-
lon amerykański = 3,785 l. rony. Następnie Archimedes powtórzył doświadczenie, ale do wody zamiast
korony włożył bryłę czystego złota, która ważyła dokładnie tyle, ile złotnik
otrzymał na wykonanie korony. Woda znów przelała się do podstawionego
naczynia. I wtedy nastąpił najważniejszy moment – Archimedes porównał,
czy objętość wylanej w obu przypadkach wody była taka sama. Niestety, nie
była, co oznaczało, że złotnik był nieuczciwy.
Metodę zastosowaną przez Archimedesa wykorzystujemy do wyznacza-
nia objętości ciał. Aby sprawdzić, czy w istocie objętość wypartej cieczy jest
taka sama jak objętość zanurzanego ciała, wykonaj proste doświadczenie.

Doświadczenie 3.

Wyznaczamy objętość ciała stałego o regularnym kształcie
Niezbędne przedmioty: menzurka, plastelina, linijka

Wykonanie:
• Wykonaj z plasteliny prostopadłościan i oblicz jego objętość (V). Możesz
również wykorzystać dowolną, zatapialną całkowicie w wodzie bryłę, której
objętość potrafisz obliczyć.
• Odczytaj ze skali cylindra objętość wody przed włożeniem (V 1 ) i po włożeniu
prostopadłościanu (V 2 ).
• Oblicz objętość zanurzonego ciała (V), stosując wzór: V = V 2 – V 1 .
• Porównaj wyliczoną wartość z wcześniej obliczoną objętością
prostopadłościanu.

Wniosek: Wyniki pomiarów objętości metodą wyporu cieczy i metodą
obliczeniową są jednakowe lub prawie jednakowe, bo szkolne
pomiary nie są przecież bardzo precyzyjne.

W ten oto sposób udowodniłeś, że:

Objętość wypartej cieczy jest równa objętości całkowicie zanurzonego w niej ciała.

32