Page 43 - 881414_FIZYKA_podrecznik_kl_8_PP_fiipbook

Czy potrafisz przewidzieć, jakie będzie wydłużenie sprężyny, jeśli będzie
na nią działać 6 obciążników?
W ten sposób przystosowuje się sprężynę do mierzenia masy i siły (o czym
jeszcze powiemy), czyli ją wyskalowuje.
Przyrząd, który wykorzystuje rozciąganie sprężyny, nazywamy siło-
mierzem. Dawniej używano słowa dynamometr, które pochodzi od nazwy
wcześniej stosowanej jednostki siły – dyna.
Zapoznaj się z budową siłomierza szkolnego, jego podziałką oraz zakre-
sem. Sprawdź, jak – za pomocą specjalnego pokrętła – wyzerowuje się si-
łomierz. Siłomierze najczęściej mają skalę umieszczoną obok rozciągniętej
sprężyny. Zakres siłomierza zależy od właściwości drutu, z którego wykonana 2.12 Siłomierze
jest jego sprężyna (il. 2.12).

Siła ciężkości
Na każde ciało, które znajduje się na Ziemi lub w jej pobliżu, a więc i na ob-
ciążniki z doświadczenia, działa siła przyciągania ziemskiego, której źródłem F c1 F c2
jest Ziemia. Siła ta, nazywana też siłą ciężkości lub ciężarem ciała, zale- A.
ży od masy ciała (il. 2.13), co sprawdzimy doświadczalnie. B.
2.13 Siła, z jaką Ziemia przyciąga
odważniki o masie: A. 1 kg, B. 2 kg

Doświadczenie 9.

Badamy, jak wartość ciężaru ciała zależy od masy tego ciała

Niezbędne przedmioty: statyw, siłomierz, zestaw szkolnych obciążników po 50 g
Wykonanie:

• Przymocuj siłomierz do statywu.
• Na końcu siłomierza zawieś 2 obciążniki i odczytaj wskazanie siłomierza
(podaj wynik z dokładnością do 1 N).
• Wynik pomiaru zapisz w tabeli (wzór poniżej).
• Powtórz czynności. Za każdym razem dokładaj 2 obciążniki.

Wynik: Wniosek:
• Im większa masa zawieszonych na
Masa F c (N) sprężynie obciążników, tym większa
obciążników (kg) wartość siły ciężkości.

0,1 1 • Na ciało o dwukrotnie większej
masie działa dwukrotnie większa siła
0,2 2 ciężkości.
• Na ciało o trzykrotnie większej masie
0,3 3
działa trzykrotnie większa siła ciężkości.
0,4 4 • Wartość siły ciężkości jest tyle razy
większa, ile razy większa jest masa
0,5 5
ciała.

41