Page 213 - 881414_FIZYKA_podrecznik_kl_8_PP_fiipbook

Całkowite zaćmienie srebrnego globu trwa kilka godzin. Możemy obser-
wować także częściowe zaćmienie, jeśli tylko część tarczy Księżyca znajdzie
się w obszarze cienia. Podczas całkowitego zaćmienia Księżyc nie jest oświet-
lany przez Słońce, więc jest on ciemny – tak widać go wtedy z każdego miej-
sca na Ziemi. Zaćmienie Księżyca jest widoczne jednakowo na całej półkuli
ziemskiej zwróconej ku niemu. We wszystkich miejscach na Ziemi obserwacja
zjawiska zaczyna się i kończy w tym samym czasie.

Zaćmienie Słońca

Jeśli na drodze promieni słonecznych docierających do Ziemi znaj-
dzie się Księżyc, na naszej planecie obserwujemy częściowe lub całko-
wite zaćmienie Słońca (il. 6.12).

obszar cienia

Słońce Ziemia
Księżyc

obszar półcienia
6.12 Zaćmienie Słońca 6.13 Całkowite zaćmienie Słońca

Srebrny glob jest znacznie mniejszy od naszej planety, dlatego jego cień
nigdy jej całej nie przesłoni. Jednak w pewnych miejscach cień Księżyca pada
na Ziemię i można tam zaobserwować całkowite zaćmienie Słońca. Choć
w skali całej Ziemi zaćmienie to występuje dosyć często, ale widoczne jest
zawsze na stosunkowo małym obszarze, w pasie węższym niż 300 km o dłu-
gości kilku tysięcy km. Zaćmienie Słońca może trwać nawet około 8 minut
i sprawia niesamowite wrażenie – w jednej chwili na tym obszarze robi się
zupełnie ciemno i widać tylko świetlistą koronę słoneczną (il. 6.13). Sprawni
obserwatorzy mogą wówczas dojrzeć niektóre gwiazdy.
W miejscach znajdujących się w półcieniu obserwujemy częściowe za-
ćmienie Słońca. Tarcza naszej gwiazdy jest wtedy przysłonięta, ale dosyć
jasna, należy więc patrzeć na to zjawisko przez zaciemnione szkła. Zaćmie-
nie Słońca występuje kilka razy w roku, ale na danym obszarze jest rzad-
ko obserwowane. W Polsce prawie zawsze dotyczy zaćmienia częściowego,
o różnej fazie. Całkowite zaćmienie Słońca można było obserwować w Polsce
30 czerwca 1954 roku na Suwalszczyźnie. Następne takie zaćmienie będzie
widoczne w naszym kraju 7 października 2135 roku.
Zaćmienia Słońca i Księżyca były niegdyś bardzo tajemniczymi zjawi-
skami. Budziły grozę, ponieważ nie potrafiono wytłumaczyć ich powstania.
Obecnie zjawiska te potrafimy wyjaśnić, ale nadal nas fascynują.

211