Page 28 - geografia 7

Wezbranie – podniesienie stanu Cechy sieci rzecznej Polski
(poziomu) wody w rzece wywołane
wzmożonym zasilaniem (np. podczas Najdłuższymi rzekami Polski są Wisła i Odra (il. 1.28). Ich dorzecza zajmują
obfitych opadów atmosferycznych) blisko 90% powierzchni kraju. Trzecią pod względem długości rzeką Polski
lub piętrzeniem wody (np. przez zatory jest Warta – dopływ Odry. Na północy występują jeszcze tzw. rzeki Przy-
lodowe). Podaje się je w centymetrach morza, które mają źródła na pojezierzach i uchodzą do Morza Bałtyckiego,
odczytanych z wodowskazu. np. Parsęta, Słupia, Łeba. Prawie cała Polska leży w zlewisku Morza Bałtyc-
kiego (il. 1.30). Wskaż na mapie (il. 1.30) niewielkie obszary naszego kraju,
km z których wody są odprowadzane do zlewisk innych mórz.
3500
Stan wód w polskich rzekach jest zmienny w ciągu roku. Najczęściej wy-
3000
stępują w nich dwa duże wezbrania – roztopowe wiosną i deszczowe latem.
2500
Jesień to najczęściej okres stanów niskich (niżówek).
2000
Wezbrania rzek wywołane opadami deszczu, takie jak w Polsce, wystę-
1500
pują praktycznie w całej Europie. Natomiast wysokie stany rzek związane
1000 z topnieniem śniegu są charakterystyczne dla Europy Wschodniej. Wezbrania
500 roztopowe są w Polsce potęgowane klimatycznie – wiosną na południu kraju
0 ... cieplej robi się wcześniej niż na północy. Woda z topniejącego lodu i śniegu
Wołga Dunaj Ural Dniepr Don Peczora Dniestr Ren Łaba Wisła Loara Odra spływa na północ, gdzie występuje jeszcze niska temperatura powietrza. Wte-

rzeki Europy dy w korycie rzeki mogą się utworzyć zatory lodowe (il. 1.29), które spiętrzają
rzeki Polski wodę i powodują zalanie terenów nadrzecznych. Kiedy notuje się straty go-
spodarcze, wezbranie rzeki jest nazywane powodzią. Ukształtowanie terenu
1.28 Rzeki Europy według długości
oraz kierunek płynięcia rzek w Polsce (na północ) stwarza większe zagrożenie
powodziami roztopowymi niż w innych częściach Europy (patrz lekcja 4.1).
Sieć rzeczną Polski cechuje asymetria dorzeczy – większą powierzch-
Na podstawie wykresu porównaj
długość Wisły i Odry z długością innych nię mają prawe części dorzeczy niż lewe. Dla obu najważniejszych dorzeczy
rzek Europy. Odszukaj wymienione rzeki Polski stosunek ten wynosi mniej więcej 7 : 3. Przyczyną tego jest ukształtowa-
na mapie fizycznej Europy. nie terenu – obszar naszego kraju jest nachylony na północny zachód.
14° 16° 18° 20° 22° 24°
M o r z e
B a ł t y c k i e Słupi a Pregoła 0 100 200 km
granice dorzeczy
54° Re ga Parsęta Wda Pasłęka Łyna obszary
Wisła Biebrza Niem en bezodpływowe
Brda
Odra Noteć Drwęca Narew Narew zlewisko Morza Bałtyckiego
dorzecze Wisły
Warta Wkra
Bug dorzecze Odry
Sprewa
Warta Bzura dorzecze Niemna
52° Obra
dorzecza rzek
Barycz Prosna Pilica Wieprz Prypeć Przymorza
Bóbr
Kamienna zlewisko Morza Czarnego
Odra
dorzecze Dunaju
Nysa Łużycka
Nysa Kłod zka Mała Panew Nida Wisła dorzecze Dniestru
Łaba
(nie występuje
50° Wisłok San dorzecze Dniepru
na terenie Polski)
Soła Skawa Raba Dunajec Wisłoka Dniestr
Sazawa
zlewisko Morza Północnego
Morawa
Wag dorzecze Łaby
Wełtawa
14° 16° 18° 20° 22° 24°
1.29 Zator lodowy na Wiśle 1.30 Zlewiska i dorzecza rzek Polski
26
28.11.2022 21:30:26
1128_883352 _geografia_kl7_LIFT_DRUK.indd 26 28.11.2022 21:30:26
1128_883352 _geografia_kl7_LIFT_DRUK.indd 26