Page 118 - geografia 8

Ciekawe! Tornada
Silne tornada, choć rzadziej występują- Sąsiedztwo oceanów oraz istnienie rozległych równinnych powierzchni po-
ce, obserwuje się również w innych czę- wodują, że w południowej części Ameryki Północnej powstają tornada
ściach Ameryki Północnej (w Kanadzie),
w Azji (w Bangladeszu i we wschodnich (il. 3.19). Tworzą się wtedy, gdy gorące i wilgotne powietrze (tu znad Za-
Indiach). Trąby powietrzne zdarzają się toki Meksykańskiej) zderza się z zimnym i suchym (tu znad Gór Skalistych
również w Polsce. Jednak występują i pasma Kordylierów). Najwięcej tornad powstaje w Stanach Zjednoczonych
o wiele rzadziej i zwykle mają mniejszą w ok. 650-kilometrowym pasie rozciągającym się od Zatoki Meksykańskiej na
siłę niż te w Ameryce. północ w głąb lądu. Obszar, w którym pojawiają się najczęściej nieofi cjalnie jest
nazywany Aleją Tornad (patrz mapa na s. 146).

Tornado to wirująca kolumna Skutki tornad
powietrzna, która przypomina lej zimne, • ofiary,
– na górze szerszy i połączony cięższe • straty materialne.
z chmurą burzową. powietrze
Mechanizm powstania ciepłe, osiada Źródła zniszczeń
lżejsze
• między środkiem a częścią powietrze • wiatr o dużej prędkości – porywa
zewnętrzną leja jest duża wznosi się tumany pyłu, piasku i wznosi je
różnica ciśnienia (do 200 hPa); spiralnym ruchem;
• z powodu tej różnicy ciśnienia • przesuwający się szybko wir
powstaje wiatr. powietrza – niszczy wszystko,
Charakterystyczne cechy co spotka na swojej drodze;
• bardzo silny wiatr, zmiata z powierzchni ziemi
o prędkości zazwyczaj budynki, drzewa, unosi
do 180 km/h, niekiedy i przemieszcza pojazdy; fragmenty
powyżej 400 km/h; obiektów wirują wraz z całym
• wirujący lej (tornado) szybko lejem, co stanowi dodatkowe
się przemieszcza. zagrożenie.

3.19 Schemat tornada (trąby powietrznej) i jego skutki
Najwięcej tornad zdarza się od marca do lipca. Każde z nich może trwać
od kilku sekund do kilkudziesięciu minut. Ich intensywność określa się według
sześciostopniowej skali. Bierze się w niej pod uwagę prędkość wiatru i skalę
powodowanych zniszczeń (tab. 3.1).

Tab. 3.1 Skutki tornad według skali F (tzw. skali Fujity [czyt. fudzity])

Prędkość
Kategoria Przykładowe potencjalne zniszczenia
wiatru (km/h)
F0 64–116 niewielkie – uszkodzone kominy, gałęzie drzew, znaki drogowe

F1 117–180 umiarkowane – uszkodzone części dachów, poprzesuwane samochody

F2 181–253 znaczące – zerwane dachy, wyrwane pojedyncze drzewa, podnoszone lżejsze pojazdy

F3 254–332 poważne – uszkodzone ściany budynków, wykolejone pociągi, wyrwana większość drzew

F4 333–418 katastrofalne – zniszczone budynki o mocnej konstrukcji, pojazdy porywane w powietrze

niewyobrażalnie duże – solidne budynki podnoszone z fundamentów i niszczone,
F5 419–512
deformacje konstrukcji wieżowców, pojazdy przenoszone na odległość nawet 1 km

116

02.07.2021 14:51:25
0702_881426 _geografia_kl8_DRUK.indd 116
0702_881426 _geografia_kl8_DRUK.indd 116 02.07.2021 14:51:25