Page 161 - historia 6

Polska Potockich i Czartoryskich
W czasach saskich największy wpływ na politykę państwa miały dwa
stronnictwa magnackie – Familia Czartoryskich i stronnictwo
Potockich (tzw. republikanci). Familia opowiadała się za prze-
prowadzeniem reform w Rzeczypospolitej, polegających między
innymi na zniesieniu liberum veto oraz urzędu hetmańskiego. Z ko-
lei republikanci pragnęli utrzymania złotej wolności szlacheckiej. Czasy saskie to okres upadku
Oba stronnictwa starały się uzyskać dominujący wpływ na sprawy obyczajowości polskiej
państwowe. W tym celu współpracowały z obcymi mocarstwami szlachty, skłonnej do awantur
– Rosją (Czartoryscy) oraz Francją i Prusami (Potoccy). Interesów i nadużywania trunków.
tych państw pilnowali w Rzeczypospolitej wyznaczeni przez po- Te negatywne cechy z całą
szczególnych władców ambasadorowie. mocą ujawniały się podczas

Samowola magnatów, zacięta walka o władzę między stronnic- burzliwych obrad sejmików.
twami oraz intrygi ambasadorów przyczyniały się do paraliżu prac Ambasador – dyplomata
polskich sejmów. Podczas trzydziestoletniego panowania Augusta III reprezentujący swoje państwo
odbył się tylko jeden sejm, a trzynaście zostało zerwanych. na terenie innego kraju.

1
Jędrzej Kitowicz o zrywaniu sejmów w czasach Augusta III 1 Jędrzej Kitowicz (1728–1804) –
ksiądz, historyk, autor pamiętni-
Do zerwania sejmu nie zażywano osób rozumem i miłością dobra pu- ków z czasów Augusta III i jego
2
blicznego obdarzonych, bo też tego nie potrzeba było. Lada poseł ciem- następcy – Stanisława Augusta
3
ny jak noc, utrzymany tym końcem na sejmiku posłem przez partyją 5 Poniatowskiego.
4
Czartoryskich, nie szukając pozornych przyczyn, odezwał się w posel- 2 Nie zażywano – nie wykorzy-
skiej izbie: „Nie ma zgody na sejm!” – i to było dosyć do odebrania stywano.
wszystkim mocy sejmowania. A gdy go marszałek spytał: „Co za racy- 3
ja?” – odpowiedział krótko: „Jestem poseł, nie pozwalam” – i to powie- Lada poseł – jakikolwiek poseł.
dziawszy usiadł, jak niemy diabeł na wszystkie prośby i nalegania innych 4 Utrzymany tym końcem – wy-
posłów o danie przyczyny zatamowanego sejmu nic więcej nie odpowia- znaczony w tym celu.
dając, tylko to jedno: „Jestem posłem”. A potem wymknąwszy się nie- 5 Partyją – partię, stronnictwo.
znacznie z poselskiej izby, zaniósł do kancelaryi manifest o nieważność 6 Manifest – tu: protest publicz-
6
sejmu racyjami w gabinecie Czartoryskich nataszowany i w ułożeniu ny, skarga.
7
swoim całkowitym podsunięty zrywaczowi. 7 Nataszowany – naładowany.

Źródło: J. Kitowicz, Opis obyczajów za panowania Augusta III, Wrocław 1951

1 Wyjaśnij, na czym polegała zasada liberum veto i jakie skutki niosło
jej stosowanie.

2 Powiedz, jak Jędrzej Kitowicz ocenił posła, który zerwał sejm.
3 Z czyjego polecenia zerwano sejmowe obrady? Czy zachowanie
posła i jego zleceniodawców możemy uznać za patriotyczne?

159
159

0618_881295_historia_kl6.indd 159 18.06.2019 11:09:04