Page 50 - historia 6

Polityka wewnętrzna ostatnich Jagiellonów
Ostatni władcy z dynastii Jagiellonów niechętnie patrzyli na duże
wpływy szlachty w państwie. Ich celem było wzmocnienie wła-
dzy królewskiej względem sejmu. Taką politykę popierała również
żona Zygmunta Starego – królowa Bona. Namówiła ona swojego
męża do przeprowadzenia elekcji i koronacji ich syna, królewicza
Zygmunta. Było to równoznaczne z próbą wprowadzenia dziedzicz-
nych rządów dynastii Jagiellonów. Elekcja vivente rege (za życia króla)
spotkała się jednak ze sprzeciwem szlachty. Władca musiał obiecać,
że to jednorazowy przypadek.

Bona pochodziła z włoskiego Ostatni Jagiellonowie realizowali swoją politykę wzmocnienia wła-
rodu Sforzów [czyt. sforców]. dzy królewskiej w sojuszu z magnaterią. Aby uzyskać poparcie tej gru-
Jego przedstawiciele mieli py dla swoich planów, władcy nadawali magnatom królewszczyzny,
silną władzę w Mediolanie – czyli dobra królewskie składające się z majątków ziemskich i miast.
swoim dziedzicznym księstwie. Stanowiły one źródło znacznych dochodów. Rozdawnictwo królew-
Królowa chciała przenieść ten szczyzn było niezgodne z prawem i budziło sprzeciw średniej szlach-
układ polityczny na grunt polski. ty. Grupa ta nie chciała dopuścić do umocnienia pozycji magnaterii
i złamania zasady równości. Aby osłabić królewskiego sojusznika,
wysunęła postulat egzekucji dóbr, czyli odebrania im bezprawnie
Ruch egzekucyjny – szlachecki nadanych królewszczyzn. W drugiej połowie XVI wieku żądanie ich
ruch polityczny, który zmierzał
do zreformowania kraju zwrotu stało się jednym z głównych postulatów kształtującego się
w dziedzinach: administracji, wówczas ruchu egzekucyjnego.
skarbowości, sądownictwa Największe sukcesy ruch ten odniósł za panowania Zygmunta Au-
i obronności. Jego zwolennicy gusta, który porzucił długoletni sojusz z magnaterią i sprzymierzył
domagali się poszanowania się ze średnią szlachtą. Doprowadziło to do uchwalenia wielu praw
wolności szlacheckich uderzających w magnaterię, w tym zwrotu bezprawnie zagarniętych
przez króla i magnatów. królewszczyzn.

Więcej na temat

Wojsko kwarciane

Jedną czwartą dochodów z odebranych magnatom królewszczyzn, czyli kwartę, przeznaczano na utrzy-
manie armii, tak zwanego wojska kwarcianego. Służyli w nim opłacani żołnierze. Była to więc stała armia
zawodowa – w przeciwieństwie do pospolitego ruszenia, które zbierało się dopiero na rozkaz władcy.
Wojsko kwarciane stanowiło skuteczną obronę przed Tatarami, którzy najeżdżali południowo-wschodnie
ziemie państwa polsko-litewskiego.

z Wyjaśnij, na czym polegała różnica między wojskiem kwarcianym a pospolitym ruszeniem.

48
48

0618_881295_historia_kl6.indd 48 18.06.2019 11:06:15