Page 103 - historia 7

Ku powstaniu

Sprzeciw cara wobec przywrócenia Polakom autonomii przyczynił się
do wzrostu nastrojów antyrosyjskich. W Królestwie i na ziemiach zabranych
odrodził się ruch spiskowy. Studenci i wojskowi utworzyli nowe tajne orga-
nizacje, które stawiały sobie za cel zbrojną walkę o niepodległość. Znaczna
część Polaków zaczęła jawnie demonstrować swoje dążenia do niezależno-
ści podczas manifestacji patriotycznych. Te protesty miały skłonić carat
do przywrócenia swobód narodowych. Organizowano je w Warszawie i in-
nych miastach Kongresówki, a także na ziemiach zabranych. Manifestacje Uczestnicy manifestacji
miały masowy charakter, uczestniczyli w nich przedstawiciele różnych stanów patriotycznych modlili się i śpiewali
pieśni narodowe. Protesty miały
i wyznań. Były przejawem dokonującej się rewolucji moralnej. To zjawi- charakter pokojowy, ale były
sko oznaczało odrodzenie postaw patriotycznych wśród mieszkańców zaboru brutalnie tłumione przez wojsko
rosyjskiego na początku lat 60. XIX w. carskie. Do najtragiczniejszych
Pierwsza manifestacja odbyła się w czerwcu 1860 r. w Warszawie. Okazją wydarzeń doszło 8 kwietnia 1861 r.
na placu Zamkowym w Warszawie.
do jej zorganizowania był pogrzeb generałowej Katarzyny Sowińskiej – wdo- Zginęło wówczas ponad 100 osób.
wy po bohaterze obrony Woli z czasów powstania listopadowego. Na począt- Powyższa grafika nieznanego
ku 1861 r. protesty wybuchły z nową siłą. W rocznicę bitwy pod Grochowem, autora ukazuje manifestantów
25 lutego, odbyła się wielka manifestacja. Władze aresztowały wielu jej uczest- pod ostrzałem wojska.
ników. Podczas kolejnych protestów żołnierze rosyjscy ostrzelali bezbronny
tłum. Krwawe tłumienie demonstracji zaogniło sytuację w Królestwie. Polacy
ostatecznie wyzbyli się złudzeń, że car pójdzie na ustępstwa. Nie wyobrażano
już sobie porozumienia z Rosją. W takiej atmosferze uformowały się dwa
obozy polityczne – biali i czerwoni. Ugrupowania te dążyły do odbudowy
niepodległej Polski, ale odmiennie widziały drogę do wolności.

Biali – obóz, do którego należeli ziemianie (głównie Czerwoni – młodzi inteligenci, studenci i wojskowi –
ci związani z Towarzystwem Rolniczym) i bogaci opowiadali się za walką zbrojną i natychmiastowym
mieszczanie. Byli przeciwni powstaniu. Jako formę uwłaszczeniem chłopów. Od 1862 r. Komitet Centralny
walki akceptowali manifestacje patriotyczne Narodowy (tajny organ kierowniczy czerwonych)
i międzynarodowe działania dyplomatyczne. energicznie prowadził przygotowania powstańcze.
Opowiadali się za pracą organiczną. Popierali Tworzono struktury państwa podziemnego
uwłaszczenie chłopów, ale stopniowe, rozłożone w terenie, ściągano podatki i organizowano zakup
w czasie. Na czele tego obozu stali Andrzej Zamoyski broni. Przywódcami czerwonych byli oficerowie:
i warszawski przemysłowiec Leopold Kronenberg. Jarosław Dąbrowski i Zygmunt Padlewski.

Rosjanie byli świadomi tego, że spiskowcy w Kongresówce przygotowują się do walki. Aby udaremnić wybuch
powstania, władze zaplanowały brankę, czyli nadzwyczajny pobór rekrutów do armii carskiej. Jej pomysłodawcą
był Aleksander Wielopolski – naczelnik rządu cywilnego Królestwa Polskiego, przeciwnik czynu zbrojnego i zwo-
lennik ugody z Rosją. Z inicjatywy Wielopolskiego sporządzono listy osób podejrzanych o udział w spisku. Ludzie,
którzy się na nich znaleźli, mieli być doprowadzeni na miejsce zbiórki i wysłani w głąb imperium. Rosjanie prze-
prowadzili brankę w Warszawie w nocy z 14 na 15 stycznia 1863 r. Akcja odniosła tylko częściowy skutek. Młodzi
ludzie, uprzedzeni o zamiarach zaborcy, schronili się w okolicznych wsiach i lasach. Z czasem utworzyli pierwsze
oddziały powstańcze.

101

02.06.2020 10:22:17
0602_881435_historia_kl7_DRUK.indd 101 02.06.2020 10:22:17
0602_881435_historia_kl7_DRUK.indd 101