Page 113 - historia 7

język polski usunięto z programu szkół elementarnych. Po polsku można Ciekawe!
było jedynie uczyć religii. Germanizacja szkolnictwa miała szerszy zasięg Na początku XX w. Niemcy wprowadzili
i ostrzejszy wymiar niż rusyfikacja w zaborze rosyjskim. Władze niemieckie obowiązek adresowania listów po nie-
nakazywały Polakom obowiązkowo uczęszczać do szkół. Surowo karano nie- miecku. Poczta nie przyjmowała prze-
wypełnianie tego obowiązku. Tymczasem Rosjanie nie dbali o edukację spo- syłek, które nie spełniały tego wymogu.
łeczeństwa – nie zmuszali więc dzieci do nauki. Z tego powodu wielu młodych Na fali rosnącego nacjonalizmu nie-
mieckiego Polaków zmuszano do zdej-
Polaków nie zetknęło się z rusyfikacją. mowania polskojęzycznych szyldów
Ustąpienie Bismarcka w 1890 r. nie zakończyło germanizacji Polaków. sklepowych czy umieszczania na na-
Następcy kontynuowali jego politykę. Niemcy łamali zagwarantowaną grobkach napisów w języku niemieckim.
w konstytucji wolność prasy. Cenzura bardzo dokładnie kontrolowała wszyst- Za nieposłuszeństwo karano grzywną.
kie wydawnictwa. Surowo karano też uczestników zgromadzeń publicznych
za przemawianie w języku polskim.
Niemcy przywiązywali również dużą wagę do walki o ziemię. W 1886 r.
powstała Komisja Kolonizacyjna, która skupowała grunty należące do pol-
skiej szlachty. Następnie dzieliła je na małe gospodarstwa i oddawała Niem-
com. Celem tej polityki było osłabienie ziemian oraz umocnienie niemieckiej
kultury i języka na wschodzie państwa. Jednocześnie władze na wszelkie sposo-
by starały się zniechęcić Polaków do kupowania ziemi. W tym celu zabraniały
na przykład stawiania domów bez specjalnego zezwolenia (które bardzo trud-
no było otrzymać). Z czasem Komisja Kolonizacyjna uzyskała prawo przymu-
sowego wywłaszczania Polaków. Wywołało to oburzenie w krajach Europy Wywłaszczanie – pozbawianie
Zachodniej i wśród części społeczeństwa niemieckiego. kogoś własności, a więc proces
Antypolskie działania Niemców wywołały zdecydowany i skuteczny opór odwrotny do uwłaszczenia.
naszych rodaków. Więcej na ten temat dowiesz się na lekcji dotyczącej walki
z germanizacją (s. 114, 115).

Ustawy o niemieckim osadnictwie państwowym z 1904 roku

[…] § 13. Kto poza obrębem zabudowanej miejscowości zamierza wznieść bądź urządzić budynek mieszkalny, winien
posiadać pozwolenie osiedleńcze, wydawane przez wydział powiatowy, w obrębie zaś miasta przez miejscowe władze
policyjne.
§ 13b. W prowincjach poznańskiej i zachodniopruskiej należy pozwolenia osiedleńczego odmawiać dotąd, dopóki
[zainteresowany] nie przedstawi poświadczenia […], że dana osada nie sprzeciwia się celom ustawy [o kolonizacji]
z 1886 r. […].

Źródło: Nowelizacja ustawy osadniczej, w: G. Chomicki, L. Śliwa, Wiek XIX. Teksty źródłowe.
Tematy lekcji i zagadnienia do historii w szkole średniej, Kraków 2001

1 Wyjaśnij, jakie działania podjęli Niemcy w celu przejęcia polskiej własności ziemskiej na Pomorzu Gdańskim
i w Wielkopolsce.

2 Czy cytowana ustawa jest, twoim zdaniem, zgodna z zasadami równości obywateli wobec prawa i poszanowania
własności prywatnej? Uzasadnij swoje stanowisko.

3 Wytłumacz, w jakim celu wprowadzono omawianą ustawę.

111

02.06.2020 10:22:27
0602_881435_historia_kl7_DRUK.indd 111 02.06.2020 10:22:27
0602_881435_historia_kl7_DRUK.indd 111