Page 184 - historia 8

O języku komunistycznej nowomowy

Wspólną cechą totalitarnych dyktatur było i jest wykorzystywanie środków
masowego przekazu do manipulowania ludźmi i nastrojami społecznymi.
Nie inaczej było w powojennej Polsce. Propaganda używała swoistego języka
określanego jako nowomowa. Za jego pomocą kreowała rzeczywistość,
która miała być zgodna z założeniami komunistycznej ideologii. Zabiegami
powszechnie stosowanymi w propagandowym przekazie było przemilczanie,
naginanie faktów i kreowanie fałszywej wersji historii.

Pochodzenie terminu nowomowa

Termin nowomowa wywodzi się z powieści Rok 1984 angielskiego pisarza Nasza ojczyzna stanowi
George’a Orwella [czyt. dżordża orłela]. Książka została wydana w 1949 r. niezawodne ogniwo wspólnoty
W PRL była zakazana. Orwell ukazał w niej państwo, którym rządzi socjalistycznej – głównej siły
wszechpotężna Partia. Na jej czele stoi Wielki Brat. Władza opiera się postępu i pokoju w świecie,
na terrorze i całkowitej kontroli obywateli. Manipulacja językiem pozwala
opanować nawet sferę myśli i wartości. W powieści Orwella na przykład źródła nadziei
resort propagandy nosi nazwę Ministerstwa Prawdy. W przestrzeni publicznej całej ludzkości.
powszechnie obecne są hasła typu: wolność to Niewola, ignorancja to Siła.
Praca głównego bohatera polega zaś na „poprawianiu” archiwalnych Źródło: Przemówienie Popularny slogan z okresu propagandy sukcesu
artykułów prasowych, z których wymazuje się fakty niewygodne dla władz. Edwarda Gierka
z 1 maja 1974 r.

Jeden z wielu „spontanicznych” Mały słowniczek nowomowy
wieców załóg robotniczych, Bratnia pomoc – interwencja wojsk
który miał potępiać uczestników
protestów marcowych Układu Warszawskiego w celu Komunistyczna nowomowa:
w 1968 r. W rzeczywistości stłumienia powstania węgierskiego
za organizowanie tego typu akcji i praskiej wiosny. • tworzyła zjawiska za pomocą sloganów,
propagandowych odpowiadały Chuligani, prowokatorzy, warchoły – utartych zwrotów i wyrażeń (np. sojusz
władze. studenci i robotnicy domagający się robotniczo-chłopski, socjalistyczny
swoich praw. postęp),
Demokracja ludowa – totalitarny ustrój • narzucała wartości i domagała się
komunistyczny. posłuszeństwa wobec władz,
Dywersja ideologiczna – głoszenie • posługiwała się jasnymi i prostymi
komunikatami, które nie miały niczego
innych poglądów niż te, które ma partia. wspólnego z prawdą,
Eskalatorzy konfliktu – opozycja • tworzyła iluzję jedności celów PZPR
demokratyczna. i Polaków,
Przejściowe trudności gospodarcze – • wykazywała się absurdalną akceptacją
permanentny kryzys ekonomiczny. poczynań partii i bezmyślną krytyką
Przerwa w pracy, przestój – strajk przeciwników ustroju,
robotniczy. • wypaczała znaczenie wyrazów
Służba Bezpieczeństwa – organizacja na potrzeby ideologii.
powołana w celu represjonowania
społeczeństwa.
Władza ludowa – dyktatura PZPR.

182