Page 181 - historia 8

Świt opozycji – Komitet Obrony Robotników

Pomoc represjonowanym robotnikom organizowało wielu przedstawicieli
środowisk inteligenckich. Ich wspólne działania doprowadziły do powstania
23 września 1976 r. Komitetu Obrony Robotników (w skrócie: KOR).
Była to najbardziej znana organizacja opozycyjna w latach 70. XX w. Jej
członkowie organizowali zbiórki pieniędzy dla poszkodowanych i ich rodzin.
Zapewniali też pomoc prawną dla sądzonych w procesach. KOR nie był le-
galną organizacją, ale działał jawnie i starał się poruszać w granicach prawa. Rozwój opozycji demokratycznej
Do jego najwybitniejszych działaczy należeli: pisarz Jerzy Andrzejewski, ak- w Polsce przyspieszyło podpisanie
torka Halina Mikołajska, ekonomista Edward Lipiński i historyk literatury przez Gierka w 1975 r. Aktu
Jan Józef Lipski. Ponadto aktywni byli młodsi opozycjoniści: Zbigniew i Zo- końcowego Konferencji
fia Romaszewscy, Jacek Kuroń i Antoni Macierewicz. W 1977 r. organizacja Bezpieczeństwa i Współpracy
w Europie (w skrócie: KBWE).
przekształciła się w Komitet Samoobrony Społecznej (KSS) „KOR”. Dokument zatwierdziły niemal
Jego działacze wysunęli na pierwszy plan walkę o prawa i wolności obywatel- wszystkie kraje europejskie, USA
skie w komunistycznym państwie. i Kanada. Państwa-sygnatariusze
Oprócz KSS „KOR” powstały też ugrupowania opozycyjne, które potwierdziły nienaruszalność granic
w Europie i wyrzekły się stosowania
formułowały radykalne postulaty niepodległościowe i antykomunistyczne. przemocy. Jednocześnie
Utworzony wiosną 1977 r. Ruch Obrony Praw Człowieka i Obywatela zobowiązały się do poszanowania
(ROPCiO) wprost postulował obalenie władzy PZPR i przywrócenie nie- praw człowieka. To pozwoliło
podległości Polski. Na jego czele stanęli Andrzej Czuma i Leszek Moczulski. monitorować przypadki łamania
praw i wolności w krajach
Z czasem z organizacji wyłoniły się Konfederacja Polski Niepodległej komunistycznych. Na zdjęciu:
(Leszek Moczulski) i Ruch Młodej Polski (Aleksander Hall, Marek Jurek). obrady KBWE.

Działacze KSS „KOR” i ROPCiO
w kościele Świętego Krzyża
w Warszawie w październiku
1979 r. W pierwszym rzędzie stoją
(od lewej): Anna Kowalska, Jacek
Bierezin, Andrzej Czuma i Halina
Mikołajska. W drugim rzędzie
(pierwszy z lewej): Jan Lityński.

List 59
W 1975 r. władze zapowiedziały umieszczenie w konstytucji PRL zapisów
o kierowniczej roli PZPR i trwałym sojuszu z ZSRS. Plany te wywołały sprze-
ciw wielu środowisk. W listopadzie 1975 r. Episkopat Polski skierował do władz
list protestacyjny. W grudniu tego roku zaoponowali intelektualiści. Wysto-
sowali oni do władz List 59, zredagowany przez Jana Olszewskiego, Jakuba
Karpińskiego i Jacka Kuronia. List podpisali między innymi: Zbigniew Her-
bert, Wisława Szymborska, Stefan Kisielewski i Adam Zagajewski. Władze
nie zrezygnowały ze zmian w konstytucji, lecz złagodziły wprowadzone zapisy.

179