Page 130 - polski 7 cz 1

4.6 W obronie polskiej mowy (ocena bohatera literackiego,
interpretacja tytułu, przemówienie)

Podejmij temat z Przeczytaj kilka zdań na temat rusyfikacji. Po przeczytaniu powiedz swoimi
słowami, na czym ona polegała.
Pod zaborami Prus, Rosji i Austrii Polska była przez 123 lata – od roku
1795 (III rozbiór Polski) do 1918. Na terenach zajętych przez Rosjan
zaborcy realizowali plan wynaradawiania Polaków m.in. przez rusy-
fikację – stopniowe narzucanie języka, kultury, sztuki i zwyczajów ro-
syjskich. Szczególnie silnej i intensywnej rusyfikacji poddawano dzieci,
ponieważ ich znajomość kultury i języka polskiego była jeszcze ograni-
czona. Według zalecenia władz w szkołach średnich należało posługiwać
się językiem rosyjskim.
Co ciekawe, zachowano nadobowiązkową naukę języka polskiego,
ale w języku rosyjskim! Po polsku nauczano wyłącznie religii. Wpro-
wadzono podręczniki do historii, autorstwa Dmitrija Iłowajskiego, któ-
re fałszowały dzieje Polski. Ostatecznie zabraniano nawet rozmawiać
w szkołach po polsku. Ponadto zamierzano w języku polskim wprowa-
Edward Isto, Atak, 1899 dzić alfabet rosyjski.
z Przeczytaj fragment powieści, przedstawiający ówczesną szkołę, autorstwa
jednego z najwybitniejszych pisarzy – Stefana Żeromskiego. Oto jesteś
Czy, twoim zdaniem, obraz współgra na lekcji języka polskiego, zwanego „językiem miejscowym”. Czytając, zwróć
z opisem rozbiorów Polski? uwagę na to, w jaki sposób gimnazjaliści byli poddawani rusyfikacji.

Stefan Żeromski – patrz s. 23 Stefan Żeromski
podręcznika. Syzyfowe prace
(fragment)

Na początku trzeciego kwartału, po przyjeździe ze świąt Bożego Narodzenia,
uczniowie klasy siódmej zastali nowego kolegę. Był nim Bernard Sieger, wy-
1
1 Gimnazjum w powieści Żeromskiego dalony z tejże klasy któregoś gimnazjum w Warszawie. Nikt z klerykowian
znajduje się w Klerykowie, przypomi- nie miał wiadomości autentycznych, za co właściwie Sieger był ze stolicy raz
nającym Kielce z czasów, gdy do tam- na zawsze wypędzony, a do Klerykowa przyjęty. Chodziły tylko niezdecydowa-
tejszego gimnazjum uczęszczał pisarz.
ne pogłoski, że to „ptaszek”. Z czasem dopiero jeden z ósmoklasistów, któremu
2 niebłagonadiożnost’ (ros.) – niepra- zdarzyło się być podczas świąt w Warszawie, oświetlił nieco sprawę, rozgła-
womyślność; tak władze carskie nazy- 2
wały postępowe i patriotyczne przeko- szając, że tajemniczy przybysz wyrzucony został za niebłagonadiożnost’ . [...]
nania Polaków W nowej szkole Sieger natychmiast otoczony został szczególniejszą opie-
ką. Mieszkał sam jeden u pana Kostriulewa i poza murami szkoły nie miał
prawa stykać się z kolegami. W gimnazjum pilnowano go również w sposób
niezostawiający nic do życzenia. Codziennie ktoś upoważniony, a więc pan

128