Page 46 - polski 7 cz 1

10. Wskaż błędy w poniższych zdaniach.
Marek i Adam siedział w pokoju.
Czy wiesz, że język polski podlega ochro- Dzieci lubiały bawić się na placu.
nie prawnej? Wszelkie prawa związane Tylko strażacy przestrzegali przepisy.
z naszym językiem ojczystym reguluje Msza była koncelebrowana tylko przez jednego księdza.
Ustawa o języku polskim z 1999 r., wie- Czekali tam około godzinę.
lokrotnie od tamtej pory nowelizowana Rozegrano pięć meczy.
(oznacza to, że wprowadzano do niej Wyskoczył mu krąg szyjny.
zmiany i uzupełnienia). Znajdź w inter- Mysza przebiegła przez pole.
necie tekst ustawy i w miarę możliwości Ten znany oportunista zawsze przeciwstawiał się innym i walczył o prawdę.
się z nim zapoznaj. Zwróć szczególną Powiedz, do jakiej kategorii należą wskazane błędy. Pomoże ci w tym poniż-
uwagę na rozdział poświęcony ochronie sza tabela.
języka polskiego.

Błędy fleksyjne Błędy składniowe Błędy słownikowe
(np. niepoprawna (np. niewłaściwe (np. użycie wyrazu
odmiana łączenie wyrazów w niewłaściwym
wyrazów) w zdaniu) znaczeniu)

Popraw w zeszycie dostrzeżone błędy.

. 11. Przeczytaj fragment książki Jana Miodka Słownik Ojczyzny polszczyzny.
Jeden z czytelników zwrócił moją uwagę na równoległe funkcjonowanie
form typu nierównowaga, niestabilność, nierozsądek i ich dwuwyrazowych od-
powiedników brak równowagi, brak stabilności, brak rozsądku. Korespondent
1
2
1 ekspansywność – zwiększanie zasię- pisze o zauważalnej ekspansywności pierwszej serii konstruktywnej ,
gu, tu: upowszechnianie się która wydaje mu się dość sztucznym odchodzeniem od potocznych zwy-
2 seria konstruktywna – tu: wyrazy o po- czajów językowych. [...] Rzeczywiście trudno sobie wyobrazić w języku
dobnej budowie potocznym formacje nieodwaga, niedyscyplina, niekultura. Powiemy zawsze
3
3 język potoczny – język używany w sy- o braku odwagi, braku dyscypliny, braku kultury. Ale mamy za to tylko pakty
tuacjach nieoficjalnych, codziennych, o nieagresji (a nie o braku agresji), obok zaś braku zdyscyplinowania czy braku
mniej staranny porządku pojawiają się niezdyscyplinowanie i nieporządek. Za równorzędne
4 język artystyczny – język używany trzeba też uznać przytoczone przez czytelnika serie nierównowaga [...]
przez pisarzy w dziełach literackich, dla – brak równowagi [...]. To głównie w języku artystycznym dodaje się do rze-
4
którego charakterystyczne jest np. sto- czowników cząstkę nie- – nawet w takich wypadkach, w których w języku
sowanie środków stylistycznych
potocznym można sobie wyobrazić tylko połączenie brak + rzeczownik
w dopełniaczu, np. Julian Tuwim pisze: Cóż na niemiłość poradzę?, Jak tę
niemiłość znieść? (w języku potocznym mówilibyśmy zawsze o braku miłości).

a) Określ, jaki problem językowy dostrzegł czytelnik książek Jana Miodka.
b) Czy artystom wolno więcej? Przedyskutujcie w klasie uwagę
autora tekstu na temat użycia przez Juliana Tuwima – niezgodnie
z obowiązującą normą – słowa niemiłość. Jaki efekt chciał
osiągnąć poeta?

44