Page 47 - polski 7 cz 1

12. Przeczytaj zamieszczone niżej zasady pisowni nie z różnymi częściami mowy Ciekawe!
i wyjaśnij, dlaczego wymienione przez Jana Miodka wyrazy nierównowaga,
niestabilność piszemy łącznie. Międzynarodowy Dzień Języka Ojczy-
stego obchodzony jest corocznie 21 lu-
13. Wypisz przykłady pięciu różnych części mowy z przeczytanych tekstów tego. W 2018 r. z okazji tego święta prze-
z podręcznika i napisz je poprawnie z partykułą nie. W razie wątpliwości prowadzono badanie, które wykazało,
skorzystaj ze słownika ortograficznego. że najczęstszym błędem językowym po-
jawiającym się w internecie jest nie-
14. Opracuj plakat informacyjny pt. „Zapamiętaj, kiedy wyrazy z nie piszemy właściwa pisownia wyrazów na pewno
razem, a kiedy oddzielnie”. i naprawdę.

15. Przygotuj tekst dyktanda, którym sprawdzisz umiejętności siódmoklasistów
w zakresie pisania nie z różnymi częściami mowy.

Więcej o języku

Piszemy poprawnie cząstkę nie z różnymi częściami mowy

Nie pisz osobno:
• z nieosobowymi i osobowymi formami czasowników oraz wyrazami typu brak, potrzeba w znaczeniu czasow-
nikowym, np.: nie jem, nie dasz, nie przyszła, nie mamy, nie jedzono, nie brak, nie można, nie należy, nie trzeba,
nie warto, ale niepodobna (sobie tego wyobrazić).

UWAGA: Czasowniki niedomagać, niedowidzieć, nienawidzić, niepokoić, niewolić nie występują bez partykuły nie
(brak czasowników *domagać, *dowidzieć, *nawidzić, *pokoić, *wolić), w związku z czym cząstka nie pisana jest łącz-
nie we wszystkich formach fleksyjnych. Należy jednak pamiętać, że czasownik domagać się (żądać czegoś) piszemy
z nie osobno: nie domagać się. Ponadto wprowadzona została rozdzielna pisownia czasownika nie dostawać
(w znaczeniu brakować).

• z zaimkami, np.: nie ty, nie każdy, nie mój, nie nasz. WYJĄTKOWO: nieco, niecoś, niejaki, niejacy, niektórzy,
niektóre, nieswój w znaczeniu niezdrów);
• z liczebnikami, np.: nie pierwsza, nie sto, nie czworo, nie jeden (ale dwóch). WYJĄTKOWO: niejeden, niejedna
w znaczeniu wielu, wiele), niemało (niewiele, niedużo), nieraz w znaczeniu czasem);
• z przysłówkami niepochodzącymi od przymiotników, np.: nie wczoraj, nie dziś, nie bardzo, nie całkiem, nie tylko,
nie teraz. WYJĄTKOWO: niezbyt, niebawem, nieraz w znaczeniu często, ale: nie raz, ale kilka razy);
• z przymiotnikami i przysłówkami w stopniu wyższym i najwyższym, np.: nie większy, nie dłuższy, nie gorzej,
nie mniej; nie najmądrzejszy, nie najcieplejszy, nie najwyżej, nie najładniej;
• z rzeczownikami, a także przymiotnikami i przysłówkami odprzymiotnikowymi (czyli utworzonymi od przymiot-
ników) w stopniu równym, jeżeli występują w konstrukcjach przeciwstawnych, np.: nie przyjaciel, lecz wróg; nie
mały, ale duży; nie zimno, ale ciepło; nie miły, ale niegrzeczny.

Nie pisz łącznie:
• z rzeczownikami, np.: nieposłuszeństwo, niewiedza, niepokój, nieszczęście, oraz rzeczownikami utworzonymi od
czasowników (z cząstkami -anie, -enie, -cie), np.: niemówienie, nieczytanie, nienaruszenie, nieprzestrzeganie;
• z przymiotnikami w stopniu równym, np.: niewąski, nieliczny, niewysoki, nieładny;
• z przysłówkami w stopniu równym pochodzącymi od przymiotników, np.: niemiło, niecierpliwie, niewesoło,
niegrzecznie.

45