Page 112 - polski 8 cz1

W 1947 roku, a więc w 10 lat po namalowaniu Guerniki, Pablo Picasso dał
się nakłonić do wypowiedzi na ten temat. „Ten byk jest bykiem – powiedział
mistrz – a koń jest koniem. Jest też jakiś ptak na stole. Są to oczywiście sym-
bole... Ale nie ma potrzeby, żeby malarz określał, co to za symbole. W prze-
ciwnym wypadku lepiej byłoby napisać, co się chce namalować, zamiast ma-
lować. Niechże publiczność widzi w byku czy w koniu jakie chce symbole i jak
chce je interpretuje”.
Ta wypowiedź, nie wyjaśniając niczego, wyjaśnia wszystko: sąd należy do od-
Muzeum Królowej Zofii w Madrycie
– tu znajduje się obecnie Guernica biorcy dzieła. Każda interpretacja jest prawidłowa i każdy ma do niej prawo.
Korzystając z tego prawa, przyłączam się do najsłuszniejszego, moim zdaniem,
poglądu, że w obrazie zarówno byk, jak i koń są ofiarami tego samego wojen-
nego okrucieństwa, podobnie jak podczas korridy. Wojna przynosi cierpienie
wszystkim, dlatego też wojnę domową 1936–39 przegrali wszyscy Hiszpanie.
Kiedy dokładniej analizuje się obraz, łatwo stwierdzić, że Guernica nie jest
„nieczytelna”. A już zupełnym nieporozumieniem są zarzuty, jakoby była
15
15 abstrakcyjny – tu: niezrozumiały, ode- dziełem abstrakcyjnym , gdyż mimo skomplikowanej formy, jej wymowa
16
rwany od rzeczywistości jest zrozumiała. Można z łatwością wskazać w niej elementy surrealizmu :
16 surrealizm – kierunek w literaturze, żarówka w oku, noga wspólna dla byka i stołu, dzianie się akcji jednocześnie
sztuce i filmie XX w., którego hasłem w zamkniętym pomieszczeniu i pod gołym niebem.
było m.in. uniezależnienie wyobraźni Jeszcze więcej cech pozwala uznać Guernicę za wytwór kubizmu : „pudeł-
17
artysty od reguł logicznego myślenia, kowata” konstrukcja całości, geometryczność linii, kwadraty, trójkąty, dążność
odrzucenie realizmu
do ukazania postaci z różnych stron jednocześnie, ograniczenie kolorystyki
17 kubizm – kierunek w sztuce zapocząt- do czerni i bieli. Z kubistycznych założeń wynikają uproszczenia figur, elimi-
kowany we Francji na początku XX w., nowanie detali zbędnych z kompozycyjnego punktu widzenia. Na przykład
według jego przedstawicieli wszystkie
przedmioty można sprowadzić do pro- włosy autor eksponuje bardzo oszczędnie, tylko tam, gdzie są mu niezbędne,
stych brył geometrycznych, a w przed- jako odpowiednie plamy czerni i bieli. [...]
stawieniu ich na płótnie nie jest po- Skoro przywołujemy wzorce klasyczne, zwróćmy uwagę na rytmiczność li-
trzebna perspektywa nii, porządkującą pozorny chaos Guerniki. Biegną one ukośnie, tworząc strukturę
18
18 fronton – w budowlach antycznych piramidalną, ale także nasuwają skojarzenia z frontonem antycznej budowli.
trójkątne zwieńczenie przedniej ściany Natomiast rytm linii pionowych wyraźnie oddziela dwa skrzydła boczne. Prawe
19 tryptyk – dzieło składające się z trzech zajmuje „Kobieta w Płonącym Domu”, lewe – „Kobieta z Martwym Dziec-
części połączonych wspólnym tema- kiem” oraz „Byk”, który ją niejako osłania. Pionowy podział czyni z Guerniki
tem tryptyk , tak typowy dla sztuki gotyckiej . Popatrzmy na rozciągnięte ramiona
20
19
20 gotyk – styl w sztuce średniowiecznej „Martwego Wojownika”. Czyż nie przywodzą na myśl ukrzyżowania, jednego
(głównie od XIII do XV w.) z najbardziej popularnych tematów dawnego malarstwa europejskiego?
21
21 awangardowy – określenie odnoszą- Guernica, uznawana za dzieło superawangardowe , niezrozumiałe i dziw-
ce się do awangardy, czyli nowatorskie- ne, w istocie głęboko tkwi w tradycjach dawnych kultur. Powiedziano o tym
go prądu w sztuce XX w. obrazie, że jest największą syntezą formalną wszystkich czasów. Ale Picasso,
22
22 synteza formalna – tu: połączenie czerpiąc z wielu źródeł, stworzył dzieło na wskroś oryginalne.
elementów charakterystycznych dla Sam autor powiedział kiedyś o Guernice, że nie nadaje się do powieszenia
różnych kierunków sztuki w jedną orygi- na ścianie. Lepiej jej w roli plakatu czy transparentu, wzywającego do prze-
nalną całość
ciwdziałania groźbie nowej katastrofy wojennej. Takie też odczucia i dziś
w nas budzi.
„Płomyk” nr 6/1987

110