Page 147 - polski 8 cz1

3.10 Kiedy nawet podręcznik nie powie prawdy (styl wypowiedzi
poetyckiej, wiersz wolny, wartości estetyczne dzieła sztuki)

Podejmij temat z Przypomnij, które teksty kultury z niniejszego rozdziału można nazwać
„lekcjami historii”. W jaki sposób wpłynęły na twoją wizję przeszłości?
z Po zakończeniu II wojny światowej w Polsce został wprowadzony
ustrój komunistyczny. W wielu publikowanych wówczas tekstach
fałszowano obraz dziejów naszego kraju i tworzono wizję historii zgodną
z linią rządzącej partii. Wszystkie wydawnictwa, filmy i widowiska były
cenzurowane. Wielu twórców wyemigrowało do państw zachodniej Europy
lub do USA – wśród nich byli m.in. Czesław Miłosz i Stanisław Barańczak.
Porozmawiajcie o tym – na podstawie waszej wiedzy historycznej – jakie
były inne skutki manipulowania faktami i ograniczenia wolności słowa
w PRL-u (to skrótowiec od ówczesnej nazwy naszego kraju – Polska
Rzeczpospolita Ludowa).
z Przeczytaj wiersz Stanisława Barańczaka. Podczas lektury zwróć uwagę,
co podmiot liryczny mówi na temat wartości niektórych źródeł informacji.

Stanisław Barańczak
Co będzie świadectwem
z matury dla zaocznych

Nie nasze podręczniki historii, których nikt
nie otworzy, bo i po co, nie
gazety, które nigdy nie były otwarte
na rzeczywistość (jeśli nie liczyć niektórych
nekrologów i prognoz pogody), nie listy, Stanisław Barańczak (1946–2014) – po-
1
które tak często były otwierane , że eta, krytyk literacki, tłumacz, w 1980 r.
2
niczego w nich nie mogliśmy pisać otwarcie, zaangażował się w działalność „Soli-
i nawet nie literatura, też zamknięta darności”. W 1981 r. wyjechał do Stanów
w sobie, w szufladach urzędników albo Zjednoczonych. Wiele z jego utworów
w tekturowych trumienkach okrojonych wydań publikowano w drugim obiegu, tzn. poza
3
państwowymi wydawnictwami.
jeśli co pozostanie, to otwarte oczy
tego dziecka, co dzisiaj nie może zrozumieć 1 nekrolog – zawiadomienie o czyjejś
naszego świata zamkniętego – i śmierci, zamieszczone np. w gazecie
otwiera usta, aby zadać nam pytanie; 2 listy, które tak często były otwierane –
i jeśli nie przestanie powtarzać swych pytań, czytanie prywatnej korespondencji było
da kiedyś naszej prawdzie otwarte świadectwo jedną z metod peerelowskich służb bez-
pieczeństwa śledzących obywateli
3 okrojonych wydań – fragmenty lub
całe utwory niedopuszczone do druku
przez cenzorów

145