Page 92 - polski 8 cz1
P. 92
Typy zdań złożonych
Zdania składowe w zdaniach złożonych
podrzędnie zawsze oddzielamy prze- Zdanie złożone podrzędnie składa się ze zdań składowych – nadrzędnego
cinkiem (niezależnie od ich kolejności). i podrzędnego. Wypowiedzenie podrzędne uzupełnia treść nadrzędnego.
Trzeba jednak pamiętać, że nie roz- Wyróżniamy zdania złożone ze zdaniem podrzędnym:
dzielamy przecinkiem dwóch sąsiadu- – podmiotowym (pytania: kto?, co?) – Kto późno przychodzi, sam sobie szkodzi.
jących ze sobą spójników, np. a jeśli, że – orzecznikowym (odpowiada na pytania orzecznika: jaki jest?, kim jest?, czym
aby, a kiedy. Przecinka nie wstawiamy jest?, kim się stanie? itp.) – Jesteś taki, że cię wszyscy lubią.
również w połączeniach typu: chyba że, – przydawkowym (odpowiada na pytania przydawki: jaki?, która?, czyj?, ile?,
mimo że, zwłaszcza gdy, jak gdyby. czego?, z czego? itp.) – Komputer, który się często psuje, wymaga wymiany.
– dopełnieniowym (odpowiada na pytania dopełnienia: kogo?, co?, komu?,
czemu?, z kim?, z czym? itp.) – Mówię ci, że się spóźnię.
– okolicznikowym (miejsca – gdzie?, dokąd?; czasu – kiedy?; sposobu – jak?;
przyczyny – dlaczego?; celu – po co?; przyzwolenia – mimo co?; warunku – pod
jakim warunkiem?) – Siądź tam, gdzie jest wolne miejsce.
Wykresy zdań złożonych podrzędnie
1N
Jesteś taki, że cię wszyscy lubią.
2P
2N
Kto późno przychodzi, sam sobie szkodzi.
1P
1aN 1bN
Komputer, który się często psuje, wymaga wymiany.
2P
Zdanie złożone współrzędnie zawiera uzupełniające się wzajemnie zdania
składowe, z których jedno nie jest określeniem drugiego. Wyróżnia się następujące
rodzaje zdań złożonych współrzędnie:
– łączne, np. Dzieci rozmawiają i (oraz) jedzą lody. Czuję się wolny, oddycham pełną
piersią.
1 2
– rozłączne, np. Idziemy lub (albo, czy, bądź) zostajemy.
1 2
– wynikowe, np. Spadł śnieg, więc (toteż, dlatego, zatem) jedziemy w góry.
1 2
– przeciwstawne, np. Ludzie przyszli, ale (lecz, jednak, a) nie było już wolnych miejsc.
1 2
90