Page 92 - polski 8 cz1
P. 92

Typy zdań złożonych
        Zdania składowe w zdaniach złożonych
        podrzędnie zawsze oddzielamy prze-     Zdanie złożone podrzędnie składa się ze zdań składowych – nadrzędnego
        cinkiem (niezależnie od ich kolejności).   i podrzędnego. Wypowiedzenie podrzędne uzupełnia treść nadrzędnego.
        Trzeba jednak pamiętać, że nie roz-    Wyróżniamy zdania złożone ze zdaniem podrzędnym:
        dzielamy  przecinkiem  dwóch  sąsiadu-  – podmiotowym (pytania: kto?, co?) – Kto późno przychodzi, sam sobie szkodzi.
        jących ze sobą spójników, np. a jeśli, że   – orzecznikowym (odpowiada na pytania orzecznika: jaki jest?, kim jest?, czym
        aby, a kiedy. Przecinka nie wstawiamy   jest?, kim się stanie? itp.) – Jesteś taki, że cię wszyscy lubią.
        również w połączeniach typu: chyba że,   – przydawkowym (odpowiada na pytania przydawki: jaki?, która?, czyj?, ile?,
        mimo że, zwłaszcza gdy, jak gdyby.     czego?, z czego? itp.) – Komputer, który się często psuje, wymaga wymiany.
                                               – dopełnieniowym (odpowiada na pytania dopełnienia: kogo?, co?, komu?,
                                               czemu?, z kim?, z czym? itp.) – Mówię ci, że się spóźnię.
                                               – okolicznikowym (miejsca – gdzie?, dokąd?; czasu – kiedy?; sposobu – jak?;
                                               przyczyny – dlaczego?; celu – po co?; przyzwolenia – mimo co?; warunku – pod
                                               jakim warunkiem?) – Siądź tam, gdzie jest wolne miejsce.


                                               Wykresy zdań złożonych podrzędnie
                                                                                    1N
                                               Jesteś taki, że cię wszyscy lubią.
                                                                                         2P


                                                                                         2N
                                               Kto późno przychodzi, sam sobie szkodzi.
                                                                                    1P


                                                                                           1aN      1bN
                                               Komputer, który się często psuje, wymaga wymiany.
                                                                                                2P


                                               Zdanie złożone współrzędnie zawiera uzupełniające się wzajemnie zdania
                                               składowe, z których jedno nie jest określeniem drugiego. Wyróżnia się następujące
                                               rodzaje zdań złożonych współrzędnie:
                                               – łączne, np. Dzieci rozmawiają i (oraz) jedzą lody. Czuję się wolny, oddycham pełną
                                               piersią.
                                                                     1                   2


                                               – rozłączne, np. Idziemy lub (albo, czy, bądź) zostajemy.
                                                                     1                   2


                                               – wynikowe, np. Spadł śnieg, więc (toteż, dlatego, zatem) jedziemy w góry.
                                                                     1                   2


                                               – przeciwstawne, np. Ludzie przyszli, ale (lecz, jednak, a) nie było już wolnych miejsc.
                                                                     1                   2





                                       90
   87   88   89   90   91   92   93   94   95   96   97