Page 204 - 883351_podrecznik chemia_kl7_nowaPP

Krok po kroku

Ustalenie wzoru sumarycznego kwasów

Istnieje kilka sposobów, dzięki którym można zapisać wzór kwasu na podstawie wartościowości pierwiastka występującego
w konkretnym przykładzie.

1 Dla przykładów składających się z dwóch pierwiastków stosujemy metody opisane w dziale 3, zapisując wartościowo-
ści nad pierwiastkami chemicznymi, łatwo tu ustalić indeksy stechiometryczne, np.:
I II I II
H S → H S → H S → H S → H S
x y
2
2 1
2 1
x y
2 Dla kwasów, które mają więcej niż dwa różne pierwiastki chemiczne, możemy zastosować ustalenie wzoru w kilku krokach:
Dla kwasu azotowego(III) I ∙ x + III ∙ 1 = II ∙ y
x + 3 = 2y, sprawdźmy, gdyby x = 1
III – ponieważ 1 + 3 4
wartościowość ta y = = = 2
wynika z nazwy kwasu 2 2
azotowego(III) x = 2y – 3 = 2 ∙ 2 – 3 = 1

I III II I III II
H N O → H N O → H N O → H N O → HNO
x 1 y x 1 y x 1 y 1 1 2 2

1 – ponieważ większość kwasów tlenowych ma suma iloczynów wartościowości i indeksów
w tym miejscu tylko jeden atom, gdyby było inaczej, stechiometrycznych pierwiastków stojących po lewej
w nazwie musiałby się pojawić przedrostek di-, tri- stronie od linii przerywanej, musi być równa iloczynowi
(np. kwas ditionowy o wzorze sumarycznym H S O ) wartościowości i liczby atomów tlenu
2 2 6

W skrócie

a
Ogólny wzór sumaryczny kwasów ma postać H R, gdzie a oznacza liczbę atomów wodoru, co równe jest
a
wartościowości R, czyli reszcie kwasowej.
Wyróżniamy kwasy z atomami tlenu w cząsteczkach – kwasy tlenowe, np. H PO , H SO ; oraz kwasy niezawierające
2
4
4
3
atomów tlenu w wodorkach, z których powstały – kwasy beztlenowe, np. HCl, H S, HI.
2
Czy już umiesz? Sprawdź się!

1 Rozpoznaj wzory sumaryczne prezentujące substancje, których wodne roztwory to kwasy beztlenowe: LiOH, H S,
2
CaCl , Al O , HNO , HCl, NH Cl, CuSO , HF, HClO , KCl, HI, H BO , CO, BaCl , H O.
2 2 3 3 4 4 3 3 3 2 2
2 Zastanów się, jakie wartościowości będą miały reszty kwasowe dla przykładów o podanych wzorach
sumarycznych: H SiO , H S , HNO , H SO , HClO , H PO , H MoO , HCN, HF (aq) , H SO .
2
4
3
4
3
3
2
4
2
2
3
2 (aq)
3
3 Poniżej zaprezentowano nazwy i wzory sumaryczne niektórych kwasów tlenowych.
kwas siarkowy(VI) – H SO kwas chlorowy(III) – HClO kwas azotowy(V) – HNO
3
2
4
2
kwas chromowy(VI) – H CrO kwas azotowy(III) – ? kwas chlorowy(V) – ?
2
4
kwas selenowy(VI) – ? kwas jodowy(III) – ? kwas jodowy(V) – ?
Zastanów się i powiedz, jak wyglądałyby wzory sumaryczne pozostałych kwasów.
202