Page 185 - 881414_FIZYKA_podrecznik_kl_8_PP_fiipbook

Część II
• Połóż klocek na ławce i zaczep siłomierz.
• Postaraj się, ciągnąc za siłomierz, wprawić powoli klocek w ruch. Obserwuj w tym czasie wskazanie siłomierza.
• Przemieszczaj dalej klocek po ławce ruchem jednostajnym i obserwuj wskazania siłomierza.
Obserwacje:
Część I Spoczywająca na ołówku taśma w trakcie obrotu ołówka zaczęła się z niego zsuwać.

Część II Dopóki klocek nie ruszył się z miejsca, rosła wartość siły, którą działaliśmy na klocek. W momencie wprawie-
nia klocka w ruch wartość siły była największa. W trakcie ruchu jednostajnego klocka siłomierz wskazywał
mniejszą wartość.
Wniosek: Postawiona hipoteza jest nieprawdziwa – zostaje odrzucona. Dla danych dwóch powierzchni maksymalna
wartość siły tarcia statycznego jest większa od wartości siły tarcia kinetycznego.

Siły działające na poruszające się po powierzchni ciało
Jak już wiesz, oddziaływanie grawitacyjne powoduje, że wszystkie ciała swo-
bodnie spadają na ziemię. Jeśli jednak ciało wisi lub leży, to działające na ciało
siły równoważą się wzajemnie. Siłą równoważącą siłę ciężkości obciążnika na
sprężynie jest siła sprężystości (il. 6.17). Przeanalizujmy raz jeszcze, jakie siły
działają na ciało poruszające się ruchem jednostajnym (il. 6.16).

F s
F t F

F c

F n

6.16 Siły działające na powierzchnię i ciało poruszające się po niej ruchem 6.17 Siły działające na odważnik
jednostajnym równoważą się

Na klocek w kierunku poziomym działają siły:
F – siła powodująca ruch, z jaką działamy na ciało

F t – siła tarcia, z jaką podłoże działa na klocek
F = F t (siły się równoważą – ruch jednostajny)
W kierunku pionowym działają siły:
• klocek oddziałuje z Ziemią
F c – siła, z jaką Ziemia przyciąga klocek
• klocek oddziałuje z podłożem
– siła nacisku, z jaką klocek oddziałuje na podłoże (kierunek siły nacisku
F n
jest prostopadły do powierzchni stykających się ciał)
– siła sprężystości (inaczej zwana siłą reakcji podłoża), z jaką podłoże
F s
oddziałuje na klocek
(siły się równoważą)
F s = F c
183