Page 189 - 881414_FIZYKA_podrecznik_kl_8_PP_fiipbook

Jeśli jest to możliwe, w wielu urządzeniach tarcie poślizgowe zamieniane Ciekawe!
jest na toczne – wówczas elementy zamiast trzeć o siebie, toczą się np. po
kulkach w łożyskach kulkowych. Aby zmniejszyć opory powietrza, pojazdom
nadaje się opływowe kształty.

W skrócie

Oporami ruchu nazywamy wszystkie siły działające na poruszające się
ciało fizyczne, które przeciwdziałają poruszaniu się tego ciała. Wartość sił
oporu w powietrzu i w wodzie zależy od prędkości oraz kształtu i wielkości
powierzchni poruszającego się ciała. Łożyska kulkowe wielokrotnie zmniej-

Siłę, która powstaje na styku powierzchni dwóch ciał i przeciwdziała ich szają tarcie. W łożyskach umieszczone
względnemu ruchowi, nazywamy siłą tarcia. są, między obracającymi się pierście-
niami, toczące się kulki
Jeżeli ciała są względem siebie w spoczynku, oddziałują między sobą
siłami tarcia statycznego, a jeżeli są względem siebie w ruchu, to występuje
między nimi tarcie kinetyczne.

Dla danych dwóch powierzchni maksymalna wartość siły tarcia
statycznego jest większa od wartości siły tarcia kinetycznego.
Tarcie kinetyczne może być poślizgowe, gdy jedno ciało przesuwa się (ślizga
się) po drugim, albo toczne, gdy ciało toczy się po drugim ciele. Wartość siły
tarcia tocznego jest mniejsza niż wartość siły tarcia poślizgowego.

Wartość siły tarcia kinetycznego zależy od rodzaju stykających się
powierzchni, ale nie zależy od ich wielkości; jest tym większa, im większa jest
siła nacisku.

Czy już umiesz? Sprawdź się!

1 Oceń prawdziwość podanych zdań.
Siła oporu powietrza
A. rośnie wraz ze wzrostem wartości prędkości poruszającego się ciała.
B. rośnie wraz ze wzrostem wielkości powierzchni poruszającego się ciała.
C. nie zależy od wartości prędkości, a jedynie od kształtu poruszającego
się ciała.
2 Podaj trzy przykłady z życia codziennego, w których zmniejszamy opory
ruchu.
3 Wyjaśnij, dlaczego trudno się przemieszczać po śliskiej powierzchni.

4 Oceń, czy w podanych sytuacjach tarcie jest użyteczne czy nieużyteczne. 6.21 Poduszkowiec

z hamowanie roweru
z pisanie długopisem
z ruch tłoków silnika Wyjaśnij, dlaczego poduszkowce mogą
z toczenie się kół tramwaju po szynach się poruszać po grząskich i podmokłych
z trzymanie mydła w rękach terenach.

187