Page 186 - 881414_FIZYKA_podrecznik_kl_8_PP_fiipbook

Ciekawe! Tarcie kinetyczne: poślizgowe i toczne
Metodę przetaczania po balach wyko- Rozróżniamy dwa rodzaje tarcia kinetycznego – w zależności od tego, w jaki
rzystywano w starożytnym Egipcie. sposób przemieszcza się jedno ciało po drugim. Gdy jedno ciało przesuwa się
Transportowano w ten sposób duże
ciężary, takie jak budowlane bloki skal- (ślizga się) po drugim, to siła tarcia towarzysząca temu ruchowi nazywa się
ne czy machiny oblężnicze. tarciem poślizgowym (il. 6.18). Gdy toczymy np. beczkę lub koło po pod-
łożu, to występującą podczas takiego ruchu siłę tarcia nazywamy tarciem
tocznym (il. 6.19). Łatwo sprawdzić, od czego zależy wartość siły tarcia kine-
tycznego. Do doświadczenia użyjemy prostopadłościennego klocka.

6.18 Tarcie poślizgowe 6.19 Tarcie toczne

Doświadczenie 50.

Badamy siły tarcia poślizgowego i tocznego

Hipoteza: Wartość siły tarcia poślizgowego i tocznego jest jednakowa.
Niezbędne przedmioty: klocek drewniany z haczykiem, siłomierz, kilka okrągłych ołówków (mogą być cienkie i okrągłe
flamastry lub okrągłe patyczki)

Wykonanie:
• Obejrzyj siłomierz, odczytaj jego zakres i dokładność.
• Połóż klocek na ławce i zaczep siłomierz.
• Ciągnij za siłomierz i wpraw klocek w ruch jednostajny – wtedy siła tarcia będzie równa sile, z którą ciągniesz klocek.
Obserwuj wskazanie siłomierza.
• Umieść klocek na ołówkach i ciągnij go ruchem jednostajnym. Obserwuj wskazanie siłomierza.

Obserwacje: Po porównaniu wskazań siłomierzy możemy stwierdzić, że w trakcie ruchu klocka na ołówkach siłomierz
wskazywał mniejszą wartość.
Wniosek: Postawiona hipoteza jest nieprawdziwa i zostaje odrzucona. Wartość siły tarcia tocznego jest mniejsza od
wartości siły tarcia poślizgowego.

184