Page 87 - 881414_FIZYKA_podrecznik_kl_8_PP_fiipbook

Rodzaje dźwięków Ciekawe!

Wiesz już, że ucho ludzkie odbiera jako dźwięki drgania o częstotliwościach Pies słyszy dźwięki o częstotliwościach
od 16 Hz do 20 kHz. Struny głosowe człowieka podczas mówienia wydają do 38 kHz. Fakt ten wykorzystują w pra-
cy policjanci. Psy policyjne reagują na
dźwięki o częstotliwościach od 50 Hz do 440 Hz. Dźwięki o częstotliwoś- specjalne gwizdki, których dźwięku nie
ciach mniejszych od 16 Hz to infradźwięki, zaś o częstotliwościach powyżej słyszą ludzie.
20 kHz to ultradźwięki. Infradźwięki nie są słyszane przez człowieka, ale
są odczuwane jako wibracje. Wiatr, opony samochodowe w trakcie jazdy, po-
wietrze opływające wysokie budynki wydają dźwięki o bardzo niskich często- Ciekawe!
tliwościach, mogą one wywoływać u ludzi senność i być powodem zaburzeń Brzeszczot to zębate ostrze, najczęściej
pracy innych narządów. Ultradźwięki, które pozostają poza zakresem słyszal- stalowe, będące główną częścią piły,
ności ucha ludzkiego, są odbierane i wydawane przez niektóre zwierzęta. czyli narzędzia służącego do przecina-
nia rozmaitych materiałów, lub samo-
Naturalnymi źródłami ultradźwięków są nietoperze, wieloryby, delfiny, dzielnym przyrządem do cięcia, np. me-
a infradźwięków – np. słonie. talu, drewna.

Oscylogram dźwięku
Dźwięki, których źródłem jest kamerton – zgięty metalowy pręt umocowany
na uchwycie lub otwartym z boku drewnianym pudle – to dźwięki proste,
nazywamy je tonami. Są to drgania harmoniczne o ściśle określonej często-
tliwości i mają, najczęściej w przypadku kamertonów szkolnych, częstotliwość
440 Hz. Wykorzystując mikrofon i oscyloskop, możesz obejrzeć zapis dźwięku
kamertonu – fali akustycznej odpowiadającej tonowi.

Doświadczenie 21.

Obserwujemy dźwięki zarejestrowane na ekranie oscyloskopu – oscylogramy
Niezbędne przedmioty: kamerton z młoteczkiem, mikrofon
podłączony do oscyloskopu kamerton mikrofon
przygotowanego do pomiarów przez
nauczyciela

Wykonanie: Uderz młoteczkiem w widełki kamertonu i obserwuj
na ekranie zarejestrowane drgania kamertonu.

Obserwacje: Drgania kamertonu powodują powstawanie sinusoida oscyloskop
fali akustycznej, która rozchodzi się w powietrzu
i dociera do mikrofonu. Mikrofon przekształca
zmiany ciśnienia akustycznego na sygnał
elektryczny. Otrzymujemy na ekranie tzw. wykres
fali.

Wniosek: Na ekranie oscyloskopu obserwujemy zależność
zmian ciśnienia akustycznego od czasu. Z wykresu
można odczytać okres drgań źródła dźwięku i na
tej podstawie obliczyć jego częstotliwość.

85