Page 88 - 881414_FIZYKA_podrecznik_kl_8_PP_fiipbook

Cechy dźwięków

Dźwięki charakteryzują się różnymi cechami. Aby się o tym przekonać, wy-
konamy doświadczenia.

Doświadczenie 22.

Badamy, od czego zależy wysokość, głośność i barwa dźwięku

Niezbędne przedmioty: brzeszczot (płaska sprężyna) ewentualnie metalowa lub plastikowa linijka (ok. 50 cm), imadło
(niekoniecznie), gitara (lub gumka recepturka naciągnięta na talerzyk), kamerton z młoteczkiem

Wykonanie:
• Wpraw brzeszczot (lub linijkę) w drgania, odchylając go z położenia
równowagi. Zbadaj dźwięki wydawane przez brzeszczot (linijkę) dla kilku jej
długości. Zaobserwuj, że im krótsza część drgająca, tym częstotliwość drgań
jest większa. Posłuchaj, w jaki sposób zmienia się dźwięk przy skracaniu
brzeszczotu (linijki).
• Brzeszczot o zadanej (ustalonej) długości wpraw tak jak poprzednio w drgania,
zmieniając tym razem amplitudę drgań przez różne wychylanie jej z położenia
równowagi.
• Wpraw w drgania strunę gitary (naciągniętą gumkę) przez szarpnięcie jej
palcami, przeciągnij po strunie palcem.
• Uderz młoteczkiem w widełki kamertonu i posłuchaj jego dźwięku (najczęściej
to dźwięk a). Następnie posłuchaj odpowiadającego mu dźwięku (też dźwięku
a) na gitarze.

Obserwacje i wnioski:
• Możemy stwierdzić, że przy różnych częstotliwościach drgań wysokość
dźwięku jest różna.
• Amplituda drgań wpływa na głośność dźwięku.
• Każde ze źródeł dźwięku wydaje dźwięk o innym brzmieniu, czyli o innej
barwie.

Wysokość dźwięku
Miałeś okazję zaobserwować, że dźwięki różnią się wysokością, głośnością
i barwą. Są to cechy wrażenia słuchowego, te zaś zależą od fizycznych cech
wychylenie czas dźwięku jako fali, a więc i od drgań źródła.

Wysokość dźwięku zależy od częstotliwości drgań źródła dźwięku.
wychylenie czas Im większa jest częstotliwość drgań źródła dźwięku, tym dźwięk jest wyższy.

2.25 Zapis na ekranie oscyloskopu. Przyjrzyj się oscylogramowi – zapisowi dwóch tonów wytworzonych
Te tony różnią się tylko wysokością przez generator dźwięku (il. 2.25).

86