Page 89 - 881414_FIZYKA_podrecznik_kl_8_PP_fiipbook
P. 89
Głośność dźwięku
W doświadczeniu 22. mogłeś zauważyć, że jeżeli szarpnięcie struny gitary
było silniejsze, to słyszany dźwięk był głośniejszy. Głośność dźwięku związana
jest z energią fali dźwiękowej i wywołanym przez tę falę ciśnieniem akustycz-
nym. Zmieniające się w czasie ciśnienie akustyczne działa na błonę bębenko-
wą ucha, co odbieramy jako dźwięk – cichy lub głośny – zależny od amplitudy
dźwięku.
Im większa jest amplituda drgań o danej częstotliwości,
tym większa jest głośność dźwięku.
Głośność dźwięku mierzy się w fonach. Próg słyszalności (próg czułości Ciekawe!
ucha) ma 0 fonów, szept odpowiada głośności 20 fonów, głośna rozmowa to Fale akustyczne docierają do nas dwie-
60 fonów, start samolotu 120 fonów, a próg bólu 130 fonów. Próg słyszalności ma drogami – powietrzną (przez uszy)
dźwięków o różnych częstotliwościach nie jest jednakowy. Większość ludzi oraz kostną. Odbiór wibracji ma duże
dobrze słyszy dźwięki o częstotliwościach od 1 kHz do 5 kHz, nawet jeśli są znaczenie dla osób niesłyszących. Oko-
ciche. U osób, które słabo słyszą, zmniejsza się zarówno zakres częstotliwości lice twarzy i dłoni są na nie najbardziej
odbieranych dźwięków, jak i zakres ciśnienia akustycznego działającego na wrażliwe.
błonę bębenkową ucha.
Głośność a natężenie dźwięku
Głośność dźwięku zmniejsza się, gdy oddalamy się od źródła dźwięku. Gdy
10-krotnie zwiększymy odległość od źródła dźwięku, to słyszymy go aż 100
razy słabiej. Dzieje się tak, ponieważ energia fali akustycznej rozchodzącej
się kuliście rozkłada się na coraz większą powierzchnię falową – powierzchnię
kuli. Podobnie było przy rozchodzeniu się fali na wodzie. Jej amplituda też
malała w miarę oddalania się od źródła zaburzenia, gdyż energia fali rozkła-
dała się na obwodzie coraz większych okręgów powierzchni falowych.
Nasze ucho rozpoznaje, czy dźwięk jest cichy czy głośny, ale żeby zmie-
rzyć tę cechę dźwięku posługujemy się inną wielkością fizyczną – natęże-
niem dźwięku.
Natężenie dźwięku, lub inaczej poziom natężenia dźwięku, zależy od am-
plitudy drgań źródła dźwięku i wielkości powierzchni emitującej falę dźwię-
kową.
wychylenie
Natężenie dźwięku to wielkość określająca, jaka energia jest przenoszona przez czas
jednostkową powierzchnię w jednostce czasu.
wychylenie
Natężenie dźwięku jest tym większe, im większa jest amplituda czas
drgań (il. 2.26). Poziom natężenia dźwięku wyrażamy w decybelach (dB). 2.26 Zapis na ekranie
Decybel to 0,1 bela (od nazwiska Aleksandra Grahama Bella – wynalazcy oscyloskopu. Dźwięki różnią się
telefonu). Dokładną definicję decybela poznasz w toku dalszej nauki. głośnością i natężeniem
87
