Page 94 - 881414_FIZYKA_podrecznik_kl_8_PP_fiipbook

InStRuMenty MuZyCZne

Człowieka od zawsze fascynowały występujące w przyrodzie dźwięki. Starał się je naśladować
i tworzyć nowe wrażenia dźwiękowe. Tak powstawała towarzysząca nam na co dzień muzyka. Jej
odmiany – np. ludowa, rozrywkowa, folkowa, jazzowa (czyt. dżezowa), symfoniczna – różnią się stylem
i zasadami kompozycji, ale wszystkie powstają z użyciem szczególnego źródła dźwięków, jakim są
instrumenty muzyczne. Wśród nich wyróżniamy m.in. strunowe, dęte, perkusyjne i elektryczne.

W instrumentach strunowych źródłem dźwię- Inną dużą grupę instrumentów
ku jest drgająca napięta struna, która zostaje muzycznych stanowią instru-
pobudzona do drgań przez szarpnięcie, po- menty dęte, do których należą:
ciągnięcie smyczkiem lub uderzenie mło- blaszane (trąbki, puzony, sakso-
teczkiem. fony), drewniane (flety, klarnety)
Zaliczamy do nich instrumenty: szar- i klawiszowe (akordeony, organy).
pane – np. gitara, harfa; klawiszo- W instrumentach dętych drga
we – pianino, fortepian; smyczkowe słup powietrza znajdujący się
– skrzypce, wiolonczela, kontrabas. w ich obudowie, a wysokość
Różnice w sposobie szarpnięcia strun, dźwięku zależy od ich długości.
pociągnięcia smyczkiem czy uderzenia
w klawisze dają inną barwę dźwięku.
Niektóre z tych instrumentów, np. gitara, Instrumenty elektryczne to grupa
mają pudło rezonansowe, które powodu- instrumentów muzycznych, w któ-
je wzmocnienie dźwięku i nadaje mu barwę. rych dźwięk wytwarzany jest za
Zmianę częstotliwości dźwięku można uzy- pośrednictwem drgań elektrycz-
skać poprzez zmianę długości drgającej struny, nych (dowiesz się o nich więcej
gdy dociskamy ją na progu – skrócenie struny w toku późniejszej nauki). Należą
daje wyższy dźwięk. Im struna jest grubsza, tym do nich m.in. gitary elektryczne,
dźwięk jest niższy. organy Hammonda, syntezatory.

Na podobnej zasadzie działają np. skrzypce, Źródłem dźwięku w instrumentach perkusyjnych
z tym że ich struny wprawiane są w drgania przez jest drganie całego instrumentu (idiofony) lub jego
pociągnięcie smyczkiem. części, np. drgająca napięta membrana (memb-
ranofony). Należą do nich m.in. kotły, bębny, trój-
Jednym z najsłynniejszych twórców skrzypiec kąty, dzwony, dzwonki chromatyczne, maraka-
był Antonio Stradivari (1644–1737). Zbudował ich sy, talerze. Dźwięki tych instrumentów są złożone
około 1100, niektóre przetrwały do dziś. z wielu różnych częstotliwości.

Innym instrumentem strunowym jest fortepian.
Naciskając klawisze, powodujemy, że mło-
teczki uderzają w struny i wprawiają je w drga-
nia. Pobudzana do drgań struna drga nie tyl- Zadania
Co osiem klawiszy
częstotliwość dźwięku ko z częstotliwością podstawową, lecz także 1. Poszukaj informacji na temat orkiestry
się podwaja z wyższymi częstotliwościami składowymi symfonicznej. Jakie instrumenty wchodzą
o różnych amplitudach. Drgania te nakładają się
na siebie i tworzą dźwięk o charakterystycznej bar- w jej skład i jak są rozmieszczone na scenie
w sali koncertowej?
wie, zależnej od liczby i amplitudy fal składowych.
2. Jakie są częstotliwości dźwięków
wydawanych przez różne instrumenty
muzyczne?
3. Wyszukaj informacje i według nich zbuduj
prosty aerofon ze szklanych butelek z wąską
C D E F G A H C D
szyjką, o niedużej pojemności (np. 330 ml),
napełnionych wodą o różnej wysokości
słupa powietrza nad wodą.

92
92