Page 90 - 881414_FIZYKA_podrecznik_kl_8_PP_fiipbook

wychylenie czas barwa dźwięku
Zapewne zdarzyło ci się słyszeć tę samą piosenkę wykonywaną przez różne
osoby. Mimo że wykonywana tak samo głośno i w tej samej tonacji, brzmia-
ła inaczej. Również inaczej brzmi ten sam dźwięk pochodzący z różnych in-
strumentów muzycznych. Barwa dźwięku jest związana ze źródłem dźwięku
wychylenie czas – z jego właściwościami oraz sposobem pobudzania go do drgań. Dwa różne

źródła dźwięku przy takiej samej głośności i tej samej wysokości wydają dźwięki
różniące się od siebie. To samo źródło dźwięku wyda inny dźwięk przy innym
sposobie pobudzenia go do drgań. I tak na przykład struna skrzypiec wyda
2.27 Zapis na ekranie oscyloskopu. inny dźwięk przy szarpnięciu jej palcem niż przy pociągnięciu jej smyczkiem.
Dźwięki mają taką samą
częstotliwość i amplitudę, ale ich Dwie osoby mówiące lub śpiewające wydają dźwięki o różnych barwach, bo
kształt jest inny, różnią się więc ich struny głosowe, nawet przy takim samym natężeniu i takiej samej wysoko-
barwą ści, drgają inaczej (il. 2.27). Im bardziej złożone są drgania, tym barwa dźwię-
ku odbierana jest jako przyjemniejsza dla ucha. Zazwyczaj dźwięk składa się
z równocześnie wysyłanych ze źródła kilku tonów o różnych częstotliwościach
i amplitudach. Ton o najniższej częstotliwości nazywamy tonem podstawo-
wym, to od niego zależy wrażenie słuchowe wysokości dźwięku.

Barwa dźwięku zależy od częstotliwości i amplitudy tonów dodatkowych
tworzących wraz z tonem podstawowym dźwięk.

badamy dźwięki
Możemy już podsumować wiadomości o wielkościach charakteryzujących
dźwięki i zestawić poznane cechy dźwięków rozpoznawalne przez ucho czło-
wieka oraz te, które możemy zmierzyć (tabela 4.).

Tabela 4. Cechy dźwięków i odpowiadające im wielkości mierzalne

Cechy dźwięku Wielkości,
Zapis dźwięku
rozpoznawalne przez człowieka które mierzymy
dźwięk niski dźwięk wysoki
wysokość częstotliwość (Hz)

ton głośny ton cichy
natężenie dźwięku lub tzw. poziom
głośność (fon)
natężenia dźwięku (dB)
ton dźwięk o złożonej barwie
barwa liczba, rodzaj tonów składowych

Wykonaj teraz doświadczenie i spróbuj zaobserwować, jak zmieniają się
oscylogramy różnych dźwięków.

88