Page 92 - 881414_FIZYKA_podrecznik_kl_8_PP_fiipbook

Zapewne domyślasz się, że w próżni dźwięk się nie rozchodzi. Aby tego dowieść, wykonaj doświadczenie.

Doświadczenie 24.

Obserwujemy rozchodzenie się dźwięku w różnych ośrodkach
Hipoteza: Dźwięk nie rozchodzi się w próżni.
Niezbędne przedmioty: pompa próżniowa lub pojemnik próżniowy do żywności,
budzik lub smartfon

Wykonanie:
• Umieść pod kloszem pompy próżniowej (lub w pojemniku próżniowym)
dzwoniący budzik lub smartfon odtwarzający muzykę.
• Wypompowuj powietrze i obserwuj (słuchaj), co się dzieje.
Obserwacje: W miarę obniżania ciśnienia powietrza dźwięk słabnie, aż w końcu zanika (całkiem – tylko pod kloszem
pompy próżniowej).
Wniosek: W próżni fale akustyczne nie mogą się rozchodzić, gdyż nie ma ośrodka, który mógłby przekazywać energię
mechaniczną.

Na Księżycu praktycznie nie ma atmosfery, zatem dźwięki się nie rozcho-
dzą. Kosmonauci lądujący tam nie mogą więc bezpośrednio porozumiewać się
ze sobą.
Pomiędzy szybkością rozchodzenia się dźwięku (v), długością powstającej
fali (m), okresem drgań (T) oraz częstotliwością (f ) zachodzą znane ci już związki:
m
v = lub v = m · f
T
Wynika stąd, że

im większa jest częstotliwość drgań źródła,
tym powstała fala jest krótsza, a małym częstotliwościom
odpowiadają większe długości fali.

Ciekawe! Najczęściej fale dźwiękowe docierają do naszych uszu, przemieszczając
s )
(
Różnica w szybkości dźwięku 340 m się w powietrzu. Jednak dźwięk rozchodzi się też w wodzie oraz w ciałach
(
s )
i światła 300 000 000 m w powietrzu stałych. Gdy jesteśmy zanurzeni w wodzie, na przykład podczas nurkowa-
jest bardzo duża. Dlatego w czasie bu- nia, możemy usłyszeć wydany w niej dźwięk. Dźwięk doskonale rozchodzi
rzy najpierw widzimy błyskawice, a do- się w metalach (np. w szynach), w ziemi. Z pewnością widziałeś taką filmową
piero za pewien czas dociera do nas scenę, w której bohater przykładał ucho do ziemi, by usłyszeć tętent końskich
dźwięk grzmotu. Jeżeli zmierzymy czas, kopyt, czy do szyn – nasłuchując stukotu kół pociągu.
jaki upłynął między błyskawicą a grzmo-
tem, możemy oszacować, w jakiej odle- Dźwięk we wszystkich ośrodkach jest falą podłużną. W niektórych ciałach
głości od nas nastąpiło wyładowanie stałych – charakteryzujących się sprężystością postaci – fale akustyczne mogą
atmosferyczne. być zarówno podłużne, jak i poprzeczne.

90