Page 112 - geografia 7

3.3 Zmiany w strukturze przemysłu Polski

Podejmij temat z Dlaczego w tym samym regionie pewne zakłady produkcyjne są
likwidowane, a inne – otwierane?
z Według jakich kryteriów można oceniać stan przemysłu w danym kraju?

Czynniki wpływające na rozwój przemysłu

Przemysł – pozyskiwanie na dużą Gospodarki państw przechodzą różne etapy (patrz lekcja 2.8, il. 2.47). W hi-
skalę i za pomocą maszyn zasobów storii rozwoju przemysłu następowały gwałtowne wzrosty i spadki pro-
przyrody oraz ich przetwarzanie dukcji wywołane np. zmianami na rynku lub postępem technologicznym.
w półprodukty lub inne dobra (towary), Intensywny rozwój przemysłu w Europie na początku XIX w. był związany
w tym także produkcja energii
i dostarczanie wody. z rozwojem maszyn parowych, dzięki którym dobra wytwarzano szybciej
i w dużych ilościach. Fabryki powstawały głównie wokół miejsc występo-
Polska 8,5% wania surowców, zwłaszcza energetycznych (uczyliście się o tym podczas
omawiania Wyżyny Śląskiej w klasie piątej, a także Zagłębia Ruhry w klasie
szóstej). Rozwój elektryczności i wprowadzenie linii produkcyjnych na po-
czątku XX w. pozwoliły na masową produkcję. Od początku XIX w. prze-
38,4% 53,1%
mysł był podstawą rozrastania się wielkich miast (np. Paryża, Londynu).
1990 r.
Obok postępu technologicznego, to ludzie są ważnym czynnikiem
4,3%
umożliwiającym rozwój przemysłu – zarówno producenci, jak i nabywcy.
Obecnie są szczególnie potrzebni wysoko wykwalifikowani pracownicy
i naukowcy (zwłaszcza w przemyśle 4.0, czyli w nowoczesnych okręgach
28,1%
67,6% przemysłowych – technopolis, dzięki którym powstają innowacyjne, zaawan-
2000 r. sowane technologicznie produkty (tzw. high-tech)). Są one wytwarzane w no-
2,8% woczesny sposób, z wykorzystaniem komputerów i innych maszyn, które
pozwalają np. ograniczyć zużycie materiałów i energii.
Na rozwój poszczególnych sektorów gospodarki ma także wpływ sposób

33,6% zorganizowania gospodarki państwa. W gospodarce, zdefiniowanej jako ogół
63,6% procesów produkcji, dystrybucji oraz konsumpcji dóbr i usług, wszystkie za-
2018 r.
Unia 1,6% wierane transakcje kupna i sprzedaży nazywamy rynkiem. Gdy sprzedający
Europejska i kupujący samodzielnie ustalają zasady transakcji (np. cenę), mówimy o go-
spodarce wolnorynkowej. Natomiast gdy wszystkie zasady są koordyno-
25,1%
wane przez państwo – mówimy o gospodarce centralnie planowanej.
73,3% W większości państw funkcjonuje wolny rynek, chociaż zasady jego funkcjo-
2018 r. nowania są często regulowane przez rządy państw albo organizacje między-
narodowe (np. w wielu krajach rząd kontroluje niektóre dziedziny – wpływa
rolnictwo
na ceny używek, kontroluje branże strategiczne, jak np. energetykę czy zapo-
usługi przemysł
biega powstawaniu monopoli, czyli istnieniu tylko jednego przedsiębiorstwa
3.16 Udział poszczególnych
sektorów gospodarki w tworzeniu w danej branży). Polska w 1989 r. rozpoczęła transformację, czyli przejście
PKB w Polsce i w Unii Europejskiej z gospodarki centralnie planowanej do gospodarki wolnorynkowej.

110

28.11.2022 21:32:29
1128_883352 _geografia_kl7_LIFT_DRUK.indd 110 28.11.2022 21:32:29
1128_883352 _geografia_kl7_LIFT_DRUK.indd 110