Page 117 - historia 6
P. 117

Więcej na temat


                 Sarmatyzm a dwór królewski



          Sarmatyzm szlachty, co istotne, utrudniał porozumienie się z dworem
          królewskim. Za panowania Wazów i Jana III Sobieskiego ulegał on chęt-
          nie wpływom kultury francuskiej. Ten styl życia, obyczaje i modę spo-
          pularyzowały królowe: Ludwika Maria Gonzaga de Nevers [czyt. nuwer]
          – żona króla Władysława IV Wazy, a potem Jana Kazimierza – oraz
          Maria Kazimiera d’Arquien [czyt. darkię] – żona Jana III Sobieskiego,
          zwana Marysieńką. Obie królowe pochodziły z Francji. Z tego kraju spro-
          wadzały do Polski artystów i uczonych. Wspierały rozwój opery i teatru
          dworskiego, w którym dominowały sztuki francuskie.
                                                                                         Ludwika Maria, żona dwóch
          z    Z jakiego powodu polscy sarmaci żywili niechęć do dworu                   Wazów: Władysława IV,
               królewskiego?                                                             a potem Jana Kazimierza






                 Literatura i nauka                                                      Publicystyka – wypowiedzi,
                                                                                         artykuły dotyczące aktualnych
          Wybitnym przedstawicielem poezji barokowej w Rzeczypospolitej                  spraw, np. społecznych.
          był  Mikołaj  Sęp-Szarzyński.  Główne  tematy  jego  twórczości

          to rozważania nad sensem istnienia oraz wewnętrzne rozdarcie czło-
          wieka między życiem pełnym pokus a dążeniem do Boga. Innym
          ważnym reprezentantem poezji baroku był Jan Andrzej Morsztyn.
          Jego wiersze, mówiące głównie o życiu dworskim, zaskakiwały orygi-
          nalnością. Poeta stosował bowiem wyszukane epitety oraz efektowne
          porównania i metafory.
            Barok w Polsce to czas rozwoju publicystyki i pamiętnikarstwa.
          Najważniejszym publicystą tego okresu był jezuita Piotr Skarga,
          autor Kazań sejmowych. Z kolei za najsłynniejszego pamiętnikarza epo-          Piotr Skarga był doradcą
         ki uważa się Jana Chryzostoma Paska, który barwnie opisywał                     króla Zygmunta III Wazy
         życie ówczesnej szlachty. Do cennych dzieł staropolskiej literatury ba-         i wywarł znaczny wpływ
         rokowej należą też listy Jana III Sobieskiego do żony Marysieńki.               na jego politykę. Opowiadał
            W XVII-wiecznej Polsce postęp w nauce był mniejszy niż ten, jaki             się za wzmocnieniem władzy
         dokonał się wówczas w zachodniej Europie. Mimo to rodzima na-                   królewskiej i sprzeciwiał się
                                                                                         konfederacji warszawskiej
         uka miała swoich wybitnych przedstawicieli. W matematyce był nim                z 1573 roku. Wzywał też szlachtę
         Jan Brożek, twórca teorii liczb. W dziedzinie astronomii zasłużył               do odnowy cnót rycerskich
         się gdański patrycjusz Jan Heweliusz. Dokonał on szczegółowych                  i patriotyzmu. Ostrzegał,
         opisów Księżyca i komet. Odkrył też kilka gwiazdozbiorów. Jeden                 że brak reform doprowadzi

         z nich nazwał, na cześć swojego mecenasa, Tarczą Sobieskiego.                   do upadku państwa.

                                                                                 115



   0618_881295_historia_kl6.indd   115                                                                        18.06.2019   11:08:05
   112   113   114   115   116   117   118   119   120   121   122