Page 117 - historia 6
P. 117
Więcej na temat
Sarmatyzm a dwór królewski
Sarmatyzm szlachty, co istotne, utrudniał porozumienie się z dworem
królewskim. Za panowania Wazów i Jana III Sobieskiego ulegał on chęt-
nie wpływom kultury francuskiej. Ten styl życia, obyczaje i modę spo-
pularyzowały królowe: Ludwika Maria Gonzaga de Nevers [czyt. nuwer]
– żona króla Władysława IV Wazy, a potem Jana Kazimierza – oraz
Maria Kazimiera d’Arquien [czyt. darkię] – żona Jana III Sobieskiego,
zwana Marysieńką. Obie królowe pochodziły z Francji. Z tego kraju spro-
wadzały do Polski artystów i uczonych. Wspierały rozwój opery i teatru
dworskiego, w którym dominowały sztuki francuskie.
Ludwika Maria, żona dwóch
z Z jakiego powodu polscy sarmaci żywili niechęć do dworu Wazów: Władysława IV,
królewskiego? a potem Jana Kazimierza
Literatura i nauka Publicystyka – wypowiedzi,
artykuły dotyczące aktualnych
Wybitnym przedstawicielem poezji barokowej w Rzeczypospolitej spraw, np. społecznych.
był Mikołaj Sęp-Szarzyński. Główne tematy jego twórczości
to rozważania nad sensem istnienia oraz wewnętrzne rozdarcie czło-
wieka między życiem pełnym pokus a dążeniem do Boga. Innym
ważnym reprezentantem poezji baroku był Jan Andrzej Morsztyn.
Jego wiersze, mówiące głównie o życiu dworskim, zaskakiwały orygi-
nalnością. Poeta stosował bowiem wyszukane epitety oraz efektowne
porównania i metafory.
Barok w Polsce to czas rozwoju publicystyki i pamiętnikarstwa.
Najważniejszym publicystą tego okresu był jezuita Piotr Skarga,
autor Kazań sejmowych. Z kolei za najsłynniejszego pamiętnikarza epo- Piotr Skarga był doradcą
ki uważa się Jana Chryzostoma Paska, który barwnie opisywał króla Zygmunta III Wazy
życie ówczesnej szlachty. Do cennych dzieł staropolskiej literatury ba- i wywarł znaczny wpływ
rokowej należą też listy Jana III Sobieskiego do żony Marysieńki. na jego politykę. Opowiadał
W XVII-wiecznej Polsce postęp w nauce był mniejszy niż ten, jaki się za wzmocnieniem władzy
dokonał się wówczas w zachodniej Europie. Mimo to rodzima na- królewskiej i sprzeciwiał się
konfederacji warszawskiej
uka miała swoich wybitnych przedstawicieli. W matematyce był nim z 1573 roku. Wzywał też szlachtę
Jan Brożek, twórca teorii liczb. W dziedzinie astronomii zasłużył do odnowy cnót rycerskich
się gdański patrycjusz Jan Heweliusz. Dokonał on szczegółowych i patriotyzmu. Ostrzegał,
opisów Księżyca i komet. Odkrył też kilka gwiazdozbiorów. Jeden że brak reform doprowadzi
z nich nazwał, na cześć swojego mecenasa, Tarczą Sobieskiego. do upadku państwa.
115
0618_881295_historia_kl6.indd 115 18.06.2019 11:08:05