Page 209 - historia 7

7.3 Demokracja parlamentarna w Polsce

wiek NOWOŻYTNOŚĆ WSPÓŁCZESNOŚĆ
XVIII XIX XX XXI

17 marca 1921 r. – uchwalenie konstytucji 1926 r. – przewrót majowy; przejęcie władzy
marcowej przez Sejm Ustawodawczy przez Józefa Piłsudskiego i jego zwolenników

Podejmij temat z Jak się nazywał tymczasowy akt prawny z 1919 r., który określał organizację
i uprawnienia najwyższych władz w Polsce?
z Podaj nazwy centralnych organów władzy państwowej, które powołano
na mocy tego aktu.

Konstytucja marcowa Republika parlamentarna –
system rządów, w którym parlament
Jedną z najpilniejszych potrzeb odrodzonej Polski było uchwalenie konsty- stanowi prawo i wywiera duży wpływ
tucji. Tego zadania podjął się Sejm Ustawodawczy wyłoniony w wyborach na funkcjonowanie organów władzy
w 1919 r. Wielomiesięczne debaty i spory miały swój finał 17 marca 1921 r. wykonawczej.
Sejm uchwalił wówczas Konstytucję Rzeczypospolitej Polskiej, z czasem nazwaną
konstytucją marcową. Na mocy tej najważniejszej ustawy w państwie Pol-
ska stała się republiką parlamentarną. Za podstawę ustroju przyjęto za-
sady suwerenności narodu i trójpodziału władzy.
Władzę ustawodawczą sprawował dwuizbowy parlament – złożony
z sejmu (izby poselskiej) i senatu. Przedstawiciele obu izb byli wybierani
w wyborach powszechnych na pięć lat. Zakres uprawnień sejmu był bardzo
szeroki. Izba poselska stanowiła prawo, uchwalała budżet państwa, ustana-
wiała podatki, decydowała o poborze rekrutów do armii. Nieco mniejsze
uprawnienia miał senat, który mógł jedynie dokonywać zmian w projektach
ustaw. Ostatecznie zatwierdzał je jednak sejm.
Władza wykonawcza należała do prezydenta i rządu. Prezydent był po-
woływany przez Zgromadzenie Narodowe, czyli połączone izby parlamentu.
Miał słabą pozycję względem sejmu. Sprawował głównie funkcję reprezenta-
cyjną. Jego kadencja trwała siedem lat. Rząd również dysponował ograni-
czoną władzą. O jego składzie tak naprawdę decydował sejm. Jednocześnie
sprawował on całkowitą kontrolę nad rządem. Oznaczało to, że premier
i ministrowie odpowiadali przed parlamentem za swoje decyzje polityczne.
Władzę sądowniczą stanowiły niezależne sądy.
Konstytucja z 1921 r. traktowała wszystkich obywateli jednakowo. Nieza-
leżnie od płci, narodowości i pochodzenia gwarantowała im: wolność słowa,
równość wobec prawa i wolność wyznania. Obywatele mogli zakładać
stowarzyszenia oraz organizować zgromadzenia i strajki. Państwo zapewniało Pierwsza strona konstytucji
ochronę własności prywatnej. uchwalonej 17 marca 1921 r.

207

02.06.2020 10:24:23
0602_881435_historia_kl7_DRUK.indd 207 02.06.2020 10:24:23
0602_881435_historia_kl7_DRUK.indd 207