Page 159 - historia 8

Socrealizm w architekturze i sztuce

Jednym z narzędzi propagandy stała się sztuka. W czasach stalinowskich twórcy musieli tworzyć zgodnie z zasadami
realizmu socjalistycznego (socrealizmu), czyli prezentować socjalistyczne treści w realistycznej formie. Popu-
larnymi tematami obrazów, wierszy, rzeźb i filmów były sojusz robotniczo-chłopski, walka klasowa i budowa socjali-
stycznej ojczyzny.

Socrealistyczny obraz Podaj cegłę Aleksandra Kobzdeja Pałac Kultury i Nauki w Warszawie został wybudowany
z 1950 r. przedstawia budowę socjalistycznej ojczyzny w latach 1952–1955. Jest najbardziej znanym przykładem
przez robotników. architektury socrealistycznej w Polsce.

Upaństwowienie gospodarki
Po umocnieniu swej władzy komuniści upaństwowili gospodarkę. Znacjonali-
zowali fabryki i banki, praktycznie zniszczyli prywatny handel. W gospodarce
zaczęto wdrażać centralne planowanie. W Polsce rozwijano przemysł hut-
niczy, maszynowy i metalowy – głównie na potrzeby wojenne. Domagał się
tego od Polski ZSRS – w związku z wojną koreańską. Ogółem w latach 1950–
1955 produkcja w przemyśle maszynowo-metalowym wzrosła o 335 procent.
Sztandarowymi inwestycjami władzy były stocznie w Gdańsku i Szczecinie,
Huta im. Lenina w Nowej Hucie pod Krakowem, zakłady samochodowe
w Lublinie i Starachowicach oraz fabryka traktorów w Ursusie pod Warszawą.
Gigantyczne wydatki na przemysł ciężki okazały się zbyt dużym ciężarem Ciekawe!
dla państwa. Ich skutkiem było zmniejszenie nakładów na przemysł lekki,
np. spożywczy. W rezultacie ludzie zmagali się z niedoborem towarów spo- Polska gospodarka została podporząd-
kowana ZSRS. Sowieci byli głównym
żywczych i dóbr konsumpcyjnych. Braki w zaopatrzeniu, wzrost cen i niskie eksporterem surowców o strategicznym
płace powodowały pogorszenie nastrojów społecznych i wybuch strajków. znaczeniu – ropy naftowej i rud żelaza.
Protesty brutalnie tłumiły MO i wojsko. Z kolei do ZSRS wywożono większość
W 1948 r. rząd nakreślił założenia kolektywizacji rolnictwa. Rozpoczęto kupowanych przez Polskę na Zachodzie
tworzenie Państwowych Gospodarstw Rolnych (w skrócie: PGR) wzo- maszyn i urządzeń. Popularny w latach
rowanych na sowieckich kołchozach. Władze zmuszały chłopów do przystę- 50. XX w. dowcip mówił: My dajemy
Związkowi Radzieckiemu 100 wagonów
powania do spółdzielni. Ponadto uprzywilejowały członków PGR względem węgla. A Związek Radziecki daje nam
indywidualnych rolników, od których żądały coraz wyższych świadczeń. Pomi- za to 100 wagonów butów – do podze-
mo tego przeważająca większość chłopów nie przystąpiła do PGR. lowania.

157