Page 162 - historia 8
P. 162
Ateizm – pogląd zaprzeczający Kościół a władze
istnieniu Boga.
Gdy rządy PZPR okrzepły, władze podjęły walkę z religią, której przeciwsta-
Episkopat Polski – ogół biskupów
w kraju. wiały komunistyczny światopogląd i ateizm. W 1948 r. komuniści zaostrzyli
politykę wobec Kościoła katolickiego. Ta jedyna niezależna od nich instytu-
cja stanowiła ostoję tradycyjnych wartości. W kraju nasiliła się antykościelna
propaganda. Aresztowano wielu księży pod zarzutem prowadzenia działal-
ności antypaństwowej. Konfiskowano dobra kościelne, likwidowano wydaw-
nictwa katolickie i usuwano lekcje religii ze szkół.
Na czele Episkopatu Polski stał prymas Stefan Wyszyński, miano-
wany w 1948 r. przez papieża Piusa XII arcybiskupem warszawskim i gnieź-
nieńskim, a w 1953 r. – kardynałem. Podjął on próbę złagodzenia stosunków
z komunistami. W efekcie zawarto porozumienie, które gwarantowało Ko-
ściołowi pewne prawa (m.in. swobodę kultu, lekcje religii w szkołach). Władze
Jedną z form represji wobec
Kościoła był proces księży kurii nie wywiązywały się jednak z umowy i stosowały represje. W 1953 r. wydały
krakowskiej. Niesłusznie oskarżono bezprecedensowy dekret, który uprawniał państwo do ingerowania w obsa-
ich o działalność szpiegowską dę duchownych stanowisk kościelnych. W odpowiedzi Episkopat wystosował
na rzecz USA i Watykanu. do władz memoriał. Zażądał w nim przestrzegania praw Kościoła i swobód
Podobne zarzuty w innym procesie
postawiono biskupowi kieleckiemu obywatelskich zapisanych w konstytucji. Władze próbowały jeszcze nakłonić
Czesławowi Kaczmarkowi prymasa do uznania prymatu władzy świeckiej nad kościelną, ale Wyszyński
i jego współpracownikom. odmówił. Za swoją niezłomną postawę został aresztowany. Przez trzy lata
W obu procesach padły surowe był internowany. Po uwolnieniu zachował sprawowaną funkcję. Uwięzienie
wyroki, m.in. kary śmierci.
Z czasem zamieniono je na kary Wyszyńskiego nadszarpnęło wizerunek władz w oczach Polaków. Wzrósł
dożywotniego więzienia. natomiast autorytet Kościoła i prymasa.
Non possumus. Memoriał Episkopatu Polski do Rady Ministrów PRL
A gdyby zdarzyć się miało, że czynniki zewnętrzne będą nam uniemożliwiały
powoływanie na stanowisko duchowne ludzi właściwych i kompetentnych, je-
steśmy zdecydowani nie obsadzać ich wcale, niż oddawać religijne rządy dusz
w ręce niegodne. Kto by odważył się przyjąć jakiekolwiek stanowisko kościelne
skądinąd, wiedzieć powinien, że popada tym samym w ciężką karę kościelnej
klątwy.
Podobnie, gdyby postawiono nas wobec alternatywy: albo poddanie jurys-
1
1 Jurysdykcja kościelna – władza dykcji kościelnej jako narzędzia władzy świeckiej, albo osobista ofiara, wahać
kościelna. się nie będziemy. Pójdziemy za głosem apostolskiego naszego powołania i ka-
2 Non possumus! – (łac.) nie możemy. płańskiego sumienia, idąc z wewnętrznym pokojem i świadomością, że do prze-
Zwrot ten stał się hasłem oporu śladowania nie daliśmy powodu, że cierpienie staje się naszym udziałem nie
w Polsce. za co innego, lecz tylko za sprawę Chrystusa i Chrystusowego Kościoła. Rzeczy
Bożych na ołtarzach Cezara składać nam nie wolno. Non possumus! 2
Źródło: Historia Polski XX wieku…
Oceń stanowisko Kościoła względem władzy komunistycznej.
160
