Page 98 - polski 7 cz 1

3.6 Pieśni – sztandary Polski (pieśń, hymn)

Podejmij temat z Przeczytaj kilka informacji o ważnych pieśniach w dziejach narodu polskiego.
Zwróć uwagę na to, jakie były losy polskich pieśni o charakterze hymnów.
Z XIII wieku pochodzi także pieśń Gaude Mater Polonia, śpiewana przez rycerzy
polskich po zwycięskich bitwach. Ta średniowieczna pieśń hymniczna została
napisana w języku łacińskim na melodię O salutaris Hostia (O, zbawcza Hostio),
być może znaną ci z nabożeństw kościelnych. Polski tytuł tej pieśni brzmi: Ra-
duj się, Matko Polsko. Utwór, którego najstarszy zapis zachował się w Antyfonarzu
kieleckim z 1372 roku, napisał Wincenty z Kielczy (in. Wincenty z Kielc) na ka-
nonizację biskupa Stanisława ze Szczepanowa w 1253 roku. Po raz pierwszy
wykonano Gaude Mater Polonia w Krakowie najprawdopodobniej 8 maja 1254
roku. Pieśń towarzyszyła uroczystościom narodowym i była przez pewien okres
swoistą następczynią Bogurodzicy (około XVI wieku). Oto jej początkowa zwrot-
ka w łacińskim oryginale oraz w przekładzie Leopolda Staffa:

Grzegorz Gerwazy Gorczycki, Gaude Mater Polonia O ciesz się, Matko-Polsko
Gaude Mater Polonia (partytura) (tekst łaciński) (tekst polski)
Gaude, Mater Polonia, O ciesz się, Matko-Polsko,
prole fecunda nobili. w sławne potomstwo płodna!
1
1 fecunda – czyt. fekunda Summi Regis magnalia Króla królów i najwyższego Pana wielkość
laude frequenta vigili. Uwielbiaj chwałą przynależną.
2
2 frequenta – czyt. frekfenta

Przyjrzyj się reprodukcji obrazu Józefa
Brandta i odpowiedz na poniższe py-
tania:
• Jaki sens ma nazwanie obrazu
przedstawiającego polską szlachtę
z XVII w. tytułem średniowiecznej
polskiej pieśni? Co zostało w ten
sposób uwypuklone?
• Znawcy sztuki podkreślają mistrzo-
stwo Józefa Brandta w sugero-
waniu wrażeń dźwiękowych. Skup
zmysły. Co słyszysz, oglądając ob-
raz Bogurodzica? Józef Brandt, Bogurodzica, 1909

96