Page 47 - polski 8 cz1

snowboard (czyt. snołbord) deskonarta, śniegacz

talk show (czyt. tok szoł) wzywak, znajder

pager (czyt. pejdżer) planszeta, reklamiak

Jak oceniasz te zastępniki? Korzystając ze słownika wyrazów obcych,
udowodnij, że zawierają one w sobie elementy zapożyczone z innych
języków, a nie tylko rodzime słowa.

3. Powiedz, dlaczego zapożyczamy wyrazy z obcych języków. Po co potrzebne
są nowe wyrazy, czyli neologizmy, w polszczyźnie? Neologizmy – nowe elementy
języka (wyrazy, wyrażenia, zwroty,
4. Zapoznaj się ze sposobami wzbogacania języka.
nowe znaczenia wyrazów).
Powstają one w związku
Nowe elementy języka z potrzebami komunikacyjnymi ludzi,
np. koniecznością nazwania nowych
zapożyczenia, neologizmy neologizmy neologizmy przedmiotów, instytucji, zjawisk.
czyli wyrazy słowotwórcze, znaczeniowe, czyli frazeologiczne,
zaczerpnięte tworzone od neosemantyzmy, czyli nowe
z innych języków, wyrazów już wyrazy znane, ale połączenia
np. spot, bilbord, istniejących za używane w nowym wyrazów,
recykling pomocą różnych znaczeniu, np. np. puścić kogoś
formantów, nowela (od w skarpetkach,
np. eseldowiec, nowelizacja) – radosna
peeselowiec, dotychczas „utwór twórczość, szczęka
węglokrad, literacki”, teraz komuś opadła
reklamodawca również „nowelizacja
ustawy” Ciekawe!
9 września 1996 r. Prezydium Polskiej
Bardzo popularnym sposobem tworzenia neologizmów jest zastępowanie wyrażeń dwu- Akademii Nauk (PAN) powołało do życia
wyrazowych jednym wyrazem, np. sfera budżetowa – budżetówka; telefon komórkowy – ko- Radę Języka Polskiego, a trzy lata póź-
mórka. Te nowe jednostki są jednak nacechowane potocznie. O neologizmach mówimy niej jej działalność została ujęta przepi-
wtedy, gdy odczuwamy, że np. określone zapożyczenia nie utrwaliły się jeszcze w języku. sami Ustawy o języku polskim. Do zadań
Na przestrzeni wieków polszczyzna stale wzbogacała się o nowe jednostki leksykalne, bę- Rady należy wydawanie opinii we wszel-
dące zapożyczeniami z innych języków, np.: kich sprawach dotyczących używania
– z niemieckiego (germanizmy): lamperia, burmistrz, knajpa, jarmark, mandat, cegła, dach, języka polskiego w komunikacji publicz-
– z angielskiego (anglicyzmy): dżem, jacht, biznes, dżokej, sparing, mecz, nej, np. proponowanie form językowych
– z węgierskiego (hungaryzmy): dobosz, orszak, szyszak, juhas, odpowiednich w różnych sytuacjach,
– z francuskiego (galicyzmy): dentysta, korniszon, majonez, balkon, loża, szal, szampan, rozstrzyganie wątpliwości językowych co
– z łaciny (latynizmy): nominał, kolonia, kolizja, inwalida, guma. do słownictwa, gramatyki, wymowy oraz
ustalanie zasad ortografii i interpunkcji
5. Nazwij rodzaje neologizmów. Uzasadnij swój wybór. języka polskiego czy opiniowanie nazw
a) SMS-owy, euroobligacje, zimówki (opony zimowe), proponowanych dla nowych towarów
b) wejść do Europy, kumać czaczę (rozumieć), lub usług. Informacje o działalności i za-
c) strzała (jedynka w szkole), leceniach Rady można śledzić na stro-
d) spot, czat, internauta. nie internetowej www.rjp.pan.pl.

45