Page 136 - polski 8 cz2

7.8 Sztuka przemawiania (krasomówstwo, przemówienie)

Podejmij temat z Pomyśl o osobie, której opowieści słuchasz z przyjemnością. Dlaczego tak
jest? Nazwij decydujące o tym czynniki, odnoszące się do samej wypowiedzi
i do sposobu jej wygłaszania. Wymieńcie się swoimi ustaleniami w klasie.
Spróbujcie stworzyć „portret dobrego mówcy”.
z Przeczytaj tekst Joanny Młynarczyk, odnoszący się do poglądów
starożytnych mędrców na temat sztuki rozmowy, dyskusji, przemawiania.
Wskaż w nim fragmenty zawierające – nadal aktualne – wskazówki dla
mówców.

Joanna Młynarczyk
Mówić jak Demostenes
(fragment)

Największy mówca wszech czasów
Przetrwała do naszych czasów zabawna i pouczająca opowieść o wybiegu, ja-
kiego użył wielki starożytny mówca i polityk ateński Demostenes, by przykuć
uwagę swoich słuchaczy.
Demostenes bronił jakiegoś biedaka oskarżonego o poważne przewinienie.
W pewnej chwili dostrzegł, że jego słowa nie trafiają ani do sędziów, ani do roz-
gadanej publiczności. Przerwał więc swój wywód i zmienił temat. „Panowie
– zawołał – powiem wam, co się nowego niedawno zdarzyło!” Wszyscy umilkli
i nadstawili uszu. „Otóż jeden młodzieniec z Aten najął sobie osła, aby na nim
przewieźć swe rzeczy do Megary. Przy ośle szedł właściciel. W drodze zrobiło
się gorąco i osioł musiał odpocząć oraz trzeba go było nakarmić. Młodzieniec,
nie znajdując miejsca osłoniętego od skwaru, siadł na ziemi w cieniu osła. Chłop
zaczął jednak protestować, mówiąc, że wynajął osła do dźwigania rzeczy, a nie
jego cień. Kłócili się długo, aż w końcu jeden pozwał drugiego do sądu”.
Tu Demostenes zamilkł, widząc, że go senat pilnie słucha. „I co? I co?”
– odezwały się liczne głosy. „Pytacie, co było dalej – odrzekł Demostenes –
chętniej więc o oślim cieniu słuchacie niż o sprawie nieboraka, któremu o gar-
1
1 o gardło idzie – tu: przestępstwo zagro- dło idzie ?!” Zawstydzili się wszyscy i dalej już słuchali obrony Demostenesa
żone surową karą, nawet karą śmierci z uwagą.
2 orator – mówca Demostenes uchodzi po dziś dzień za największego mówcę wszech cza-
2
3 Filip II Macedoński (382–336 p.n.e.) – sów. Wzorowali się na nim wszyscy późniejsi wielcy oratorzy . Studiowali
3
król Macedonii, ojciec twórcy imperium jego słynne mowy przeciwko Filipowi Macedońskiemu , tak zwane filipiki,
macedońskiego, Aleksandra Wielkiego używali tych samych chwytów retorycznych , jakich używał wielki Grek. Zna-
4
4 chwyt retoryczny – zabieg stosowany nym wzorcem, według którego wielu sławnych polityków budowało swoje bły-
przez mówców, mający na celu skupie- skotliwe wypowiedzi, jest odpowiedź Demostenesa na pytanie, co decyduje
nie uwagi słuchacza i przekonanie go do o wrażeniu, jakie mowa wywiera na słuchaczu: „Po pierwsze – sposób wy-
słuszności użytej argumentacji
głoszenia, po drugie – sposób wygłoszenia, po trzecie – sposób wygłoszenia”.

134