Page 88 - biologia 7

Krew ratuje zdrowie i życie

Ubytek krwi związany np. z krwotokiem, operacją czy chorobą zagraża życiu.
Wówczas podaje się pacjentowi krew lub preparaty krwiopochodne (np. jedy-

Transfuzja – zabieg polegający nie płytki krwi). Taki zabieg jest nazywany przetoczeniem krwi (transfuzją).
na podaniu krwi lub preparatów Stosowaniem w lecznictwie krwi i preparatów krwiopochodnych zajmuje się
krwiopochodnych; inaczej: przetoczenie transfuzjologia. Określa zasady, jak przechowywać krew, kiedy i od kogo
krwi. może być ona pobrana oraz w jakich sytuacjach może być przetoczona. Po-
Transfuzjologia – nauka zajmująca danie biorcy krwi o niewłaściwej grupie wywołałoby gwałtowną, groźną dla
się stosowaniem w lecznictwie krwi życia reakcję (więcej w temacie 5.3).
i wytworzonych z niej preparatów.
Krwiodawstwo

Krwi nie można wyprodukować. Aby potrzebująca osoba mogła ją dostać,
ktoś zdrowy musi podjąć decyzję o jej dobrowolnym i bezpłatnym oddaniu.
Taka decyzja ma ogromne znaczenie społeczne. W Polsce każda osoba, która
choć raz oddała krew, otrzymuje tytuł honorowego dawcy krwi.
Dawcą krwi może zostać każda pełnoletnia osoba, która nie ukończyła
65 roku życia, jest zdrowa i waży co najmniej 50 kg. Dawcą nie może zostać
osoba, która chorowała na żółtaczkę lub krótko przed oddaniem krwi była
operowana, miała robiony tatuaż, przekłuwane uszy bądź inną część ciała.
Od tego czasu musi minąć co najmniej pół roku. Podobna zasada dotyczy
kobiet, które urodziły dziecko lub karmią piersią. Zbieraniem, przechowy-
waniem i przetwarzaniem krwi zajmują się Regionalne Centra Krwiodaw-
stwa i Krwiolecznictwa (RCKiK) oraz ich lokalne oddziały.

W skrócie Czy już umiesz? Sprawdź się!

Krew składa się z płynnego osocza oraz 3 rodzajów 1 Wymień składniki krwi i omów ich funkcje.
elementów morfotycznych: krwinek czerwonych,
krwinek białych i płytek krwi. 2 Opisz, na czym polega funkcja transportowa krwi.
3 Wyjaśnij, co to znaczy, że ktoś ma grupę krwi A Rh+.
Krew w organizmie pełni funkcje transportowe,
obronne i termoregulacyjne. Krwinki czerwone 4 Podaj po 2 specyficzne cechy każdej grupy krwinek
przenoszą tlen i niewielkie ilości dwutlenku węgla, umożliwiające ich rozróżnienie od siebie.
krwinki białe – bronią organizm przed czynnikami
chorobotwórczymi. Płytki krwi uczestniczą 5 Dobierzcie się w pary. Korzystając z dowolnego
w procesie krzepnięcia krwi. Osocze bierze udział programu graficznego, zaprojektujcie i wykonajcie
w transporcie dwutlenku węgla, wody i innych ulotkę promującą krwiodawstwo.
związków chemicznych oraz ciepła; uczestniczy też a) W tekście ulotki uwzględnijcie biologiczne
w krzepnięciu krwi. znaczenie krwi i społeczny wymiar krwiodawstwa.
b) Dowiedzcie się, ilu było zarejestrowanych
Występują 4 podstawowe grupy krwi: A, B, AB i 0.
Poza tym ze względu na obecność czynnika Rh krwiodawców w waszym województwie
wyróżnia się krew: Rh+ i Rh–. Krew jest lekarstwem, w ostatnich 3 latach i przedstawcie te dane
którego nie można wyprodukować. na wykresie w odniesieniu do łącznej liczby
zarejestrowanych krwiodawców w Polsce w tym
samym okresie (wykres przedstawcie w ulotce).

86

06.12.2022 16:40:20
1206_883350_biologia_kl7_LIFT_DRUK.indd 86
1206_883350_biologia_kl7_LIFT_DRUK.indd 86 06.12.2022 16:40:20