Page 126 - 881414_FIZYKA_podrecznik_kl_8_PP_fiipbook

Więcej na temat

Jak dokładnie określić położenie ciała?

Aby wejść do sali kinowej, musisz kupić bilet. Odczytasz
z niego rząd i numer krzesła. Każde krzesło ma określone
położenie w sali, gdy więc mamy informacje o współ-
rzędnych położenia krzesła, z łatwością je odszukasz.
Podobna zasada określania miejsca stosowana jest
w grach strategicznych – szachach, warcabach czy grze
w statki.
W fizyce do opisu dokładnego określenia położenia
i ruchu ciała stosujemy związane z układem odniesienia
różne układy współrzędnych. Dobieramy je w ten spo- Arkusz kalkulacyjny składa się z komórek, które mają
sób, aby opis ruchu był jak najprostszy. jednoznaczny adres – wyznaczony przez wiersz i kolumnę

Jeśli ruch odbywa się wzdłuż linii prostej, położenie
ciała w danej chwili określamy przez podanie jednej
współrzędnej. Jest nią odległość ciała od układu odnie-
sienia, np. zderzaka autobusu od przystanku. Aby tę
sytuację przedstawić graficznie, z układem odniesienia
wiążemy oś liczbową, ciało traktujemy jako punkt i poda- 0
jemy współrzędną jego położenia w danej chwili A(x). x
Posługujemy się w tym przypadku jednowymiarowym A(x)
układem współrzędnych.

Jeśli ruch odbywa się na płaszczyźnie (np. ruch piłki
po podłodze sali gimnastycznej), wówczas obieramy
dwuwymiarowy układ współrzędnych, wiążemy go
z układem odniesienia, za który możemy przyjąć pod-
łogę sali. Punkt 0, czyli początek układu współrzędnych,
obieramy w kącie sali, a wzdłuż krawędzi styku podłogi
ze ścianami – osie X i Y. Położenie piłki, którą potraktu-
jemy jako punkt, w danej chwili, określimy przez podanie
współrzędnych jej położenia A(x, y). x A(x, y) y

Ruch ciała może odbywać się również w przestrzeni.
Do zilustrowania położenia ciała w danej chwili musimy z A(x, y, z)
przyjąć trójwymiarowy układ współrzędnych i związać
go z układem odniesienia. Dla ruchu motyla w pokoju
układem odniesienia może być ten pokój, a krawędzie
styku dwóch ścian ze sobą oraz tych ścian z podłogą
– trójwymiarowym układem współrzędnych. Położenie y
motyla określimy przez podanie współrzędnych jego
położenia A(x, y, z). x

124