Page 224 - 881414_FIZYKA_podrecznik_kl_8_PP_fiipbook
P. 224
7.20 Skaczący ludzie wykorzystujący 7.21 Dziewczyna wykorzystuje energię 7.22 Osoba wykorzystuje energię
energię odkształconej trampoliny mięśni odkształconej tyczki
Od czego zależy energia potencjalna sprężystości?
Energia potencjalna sprężystości ujawnia się tylko wtedy, gdy ciała mają moż-
ność powrotu do swojego początkowego stanu, a więc są odkształcone sprę-
żyście. Im większe odkształcenie, tym większa wartość jego energii
potencjalnej sprężystości. Jej wartość zależy też od właściwości
sprężystych ciała. Oznacza to, że im bardziej ciało jest odkształcone, tym
jego energia potencjalna sprężystości jest większa.
Miarą energii potencjalnej ciała odkształconego sprężyście
jest praca, jaką może ono wykonać,
powracając do swojego początkowego stanu (kształtu).
Istnieje jednak pewna granica sprężystości, po przekroczeniu której ciało
traci właściwości sprężyste i odkształca się trwale. Wówczas praca włożona
w proces odkształcenia nie może być odzyskana. Tak się dzieje w przypadku
złamania resorów, pęknięcia sprężyn, złamania tyczki itp. Ciała te nie mogą
już powrócić do początkowego kształtu.
Wykorzystanie energii potencjalnej sprężystości
Energia potencjalna sprężystości jest wykorzystywana w różnych, czasami
skomplikowanych urządzeniach. Odkształcona sprężyna, wracając do stanu
początkowego, wprawia w ruch mechanizmy: zegarka, samochodziku lub in-
nej zabawki, np. katarynki. Energię potencjalną ściśniętych lub rozciągnię-
tych sprężyn wykorzystuje się też w karabinach i pistoletach na kulki, strzały
czy naboje oraz w drzwiach zaopatrzonych w automaty ze sprężyną. Nawet
gdy naciskasz klamkę w drzwiach, ściskasz sprężynę w zamku, która rozprę-
żając się, uruchamia mechanizm zamykający drzwi. Gdy wstajesz z łóżka,
przestajesz naciskać sprężyny, które przywracają pierwotny kształt materaca.
222
