Page 66 - 881414_FIZYKA_podrecznik_kl_8_PP_fiipbook

3.3 Rozszerzalność temperaturowa ciał

Podejmij temat O O Wieża Eiffla jest stalową konstrukcją mającą około 300 m wysokości,
opartą na czterech nogach. Czy możliwe, że jej wysokość się zwiększa?

Jakie skutki wywołuje ogrzewanie substancji?

Poznałeś różne właściwości ciał stałych, cieczy i gazów. Teraz sprawdzimy, jakie skutki wywoła ogrzewanie tych sub-
stancji.

Doświadczenie 16.

Badamy, jak zachowują się ciała stałe na skutek ogrzewania

Niezbędne przedmioty: pierścień Gravesanda (czyt. grejwsanda), dylatoskop z różnymi prętami (miedzianym, mosiężnym,
aluminiowym), palnik spirytusowy lub świeczka, denaturat, zapałki

Wykonanie:
A. Doświadczenia z pierścieniem Gravesanda (wykonaj
pod nadzorem nauczyciela):
• sprawdź, czy metalowa kulka przechodzi przez pierścień,
• ogrzej kulkę nad płomieniem świeczki (palnika),
• spróbuj przełożyć przez pierścień ogrzaną kulkę.

B. Doświadczenia z dylatoskopem (wykonaj pod nadzorem
nauczyciela):
• nalej do rynienki dylatoskopu denaturatu i go podpal,
• obserwuj, co się dzieje ze wskazówką przyrządu,
zapamiętaj największe wychylenie,
• po ostygnięciu pręta powtórz czynności z pozostałymi
prętami.

Obserwacje:
A. W temperaturze pokojowej kulka swobodnie przechodzi przez pierścień, po ogrzaniu nie mieści się w pierścieniu.
Objętość kulki po ogrzaniu zwiększyła się.
B. Po ogrzaniu pręta dylatoskopu wskazówka unosi się ku górze, co świadczy o wydłużeniu pręta. Pręty różnie się wydłużają;
największe wychylenie wskazówki jest inne dla pręta miedzianego, a inne dla mosiężnego czy aluminiowego.
Wniosek: Ciała stałe na skutek ogrzewania zwiększają swoje wymiary. Po wystygnięciu – przedmioty wracają
do swoich pierwotnych wymiarów.

Obserwowane w doświadczeniu zjawisko nazywa się rozszerzalnością temperaturową ciał stałych.

64