Page 71 - 881414_FIZYKA_podrecznik_kl_8_PP_fiipbook

W skrócie Ciekawe!

Prawie wszystkie ciała (wyjątkiem jest woda) na skutek ogrzewania
– wzrostu temperatury – zwiększają swoją objętość. Po wystygnięciu
przedmioty wracają do swoich pierwotnych wymiarów. Zjawisko to nazywa
się rozszerzalnością temperaturową ciał.

Ciała o jednakowej objętości, wykonane z różnych substancji, podgrzane
o tę samą liczbę stopni, różnie się rozszerzają. Przyrost objętości ΔV jest
wprost proporcjonalny do przyrostu temperatury Δt tego ciała: ΔV ~ Δt.

W przypadku ciał bardzo długich (prętów, drutów) mówimy o rozszerzalności
liniowej. Przyrost długości Δl jest wprost proporcjonalny do ich przyrostu
temperatury Δt: Δl ~ Δt.
Może słyszałeś o tzw. połączeniach
Woda podczas ogrzewania pomiędzy 0°C a 4°C zmniejsza swoją objętość skurczowych. Najprostszym przykładem
(zjawisko anomalnej rozszerzalności temperaturowej). W temperaturze takiego połączenia jest obręcz stalowa
4°C woda ma najmniejszą objętość, a więc największą gęstość. Powyżej nałożona na drewnianą beczkę. Nało-
temperatury 4°C woda zaczyna się rozszerzać wraz ze wzrostem żenie obręczy wykonuje się po jej ogrza-
temperatury. niu, kiedy obręcz powiększa nieco swo-
ją średnicę. Po pewnym czasie obręcz
stygnie, kurczy się i zaciska na beczce.
Czy już umiesz? Sprawdź się!

1 Oceń prawdziwość podanych zdań.
A. Ciała stałe zwiększają swoją objętość podczas ogrzewania.
B. Wszystkie ciecze i gazy zwiększają swoją objętość podczas ogrzewania.
C. Pręty i druty podczas ogrzewania zwiększają tylko swoją długość.
2 Wyjaśnij, czy pomiary tego samego obiektu, wykonane za pomocą
metalowej taśmy mierniczej na mrozie i w upalny dzień, będą takie same.

3 Podaj przykłady wykorzystania rozszerzalności temperaturowej substancji.
4 W mroźny zimowy dzień temperatura wody w jeziorze, pod powierzchnią
lodu,
A. jest taka sama jak temperatura powietrza.
B. wynosi około 4°C.
C. wynosi 4°C, a na dnie około 0°C.
D. wynosi 0°C, a na dnie około 4°C.

5 Wykonaj opisane doświadczenie.

Przygotuj plastikową butelkę z zakrętką, o pojemności 1,5 l. Zgnieć butelkę Inwar to stop żelaza (Fe) i niklu (Ni)
i zakręć korek. Włóż butelkę do naczynia z gorącą wodą i zobacz, co się z niewielkim dodatkiem węgla (C)
dzieje. Wyjaśnij przebieg i wynik doświadczenia. i chromu (Cr).

6 Na ilustracji obok widzisz powiększony fragment wygiętego bimetalu,
zbudowanego z warstw inwaru i mosiądzu. Przerysuj rysunek do zeszytu
i określ, z której strony znajduje się metal o mniejszej rozszerzalności.
Poszukaj, o ile wydłuża się 1 m inwaru i mosiądzu po ogrzaniu o 100°C.
Podpisz metale odpowiednimi nazwami.

69