Page 236 - 881414_FIZYKA_podrecznik_kl_8_PP_fiipbook

zimne powietrze Obserwuje się również miraże nad gorącymi powierzchniami, nagrzany-
mi przez promienie słoneczne. Widoczne są one jako obrazy znajdujące się
poniżej tych powierzchni (pod horyzontem), dlatego nazywane są mirażami
gorące powietrze
dolnymi (il. 6.46). Można je zaobserwować w ciepłych krajach, zwłaszcza

6.46 Miraż dolny na silnie nagrzanych piaskach pustyń lub na asfaltowych szosach. Podczas
upalnej, bezwietrznej pogody niższa warstwa powietrza (w pobliżu gorącej
powierzchni ziemi) jest silniej nagrzana niż warstwy znajdujące się wyżej.
Gęstość najniższej warstwy powietrza jest więc mniejsza niż warstw górnych.
Jeśli przedmiot znajdujący się w znacznej odległości od obserwatora pozostaje
w gorącej warstwie powietrza, to odbite od niego światło słoneczne dochodzi
do oka obserwatora wzdłuż linii zakrzywionej ku dołowi. Miraże dolne widzą
wędrowcy na gorących piaskach pustyni jako oazy lub jeziora. Widzą je także
czasami pasażerowie jadący w upalny dzień asfaltową szosą (il. 6.47).

Halo
6.47 Miraże obserwuje się nad
gorącymi powierzchniami, Innym zjawiskiem optycznym w atmosferze ziemskiej, tym razem wywoła-
nagrzanymi przez słońce nym załamaniem i odbiciem promieniowania świetlnego na kryształkach
lodu w chmurach lub mgle lodowej, jest halo. Do najczęściej obserwowa-
nych form halo należą tęczowe pierścienie wokół tarczy Słońca lub Księżyca,
a także tęczowe łuki styczne do tych pierścieni (il. 6.48). Łuki te mają barwę
czerwoną od strony wewnętrznej, natomiast niebieską od zewnątrz.
W przyrodzie obserwujemy ciekawe efekty rozproszenia światła. W dzień
niebo jest jasne nie tylko w pobliżu Słońca, ale i w innych swoich częściach.
Dzieje się tak dlatego, że atmosfera ziemska rozprasza światło we wszystkich
kierunkach. Na zdjęciach robionych ze statków kosmicznych niebo jest czar-
6.48 Zjawisko halo wokół tarczy ne, bo na tak dużych wysokościach nie ma już cząsteczek powietrza, które
Słońca mogłyby odbijać i rozpraszać światło.

W skrócie

O O W przyrodzie obserwujemy różne zjawiska optyczne powstające w atmosferze. Tęcza powstaje na skutek załamania,
rozszczepienia i wewnętrznego odbicia światła w kroplach wody. Miraże to pozorne obrazy powstające w atmosferze
wskutek załamania światła w warstwach powietrza o różnej gęstości. Halo powstaje na skutek załamania i odbicia
światła na kryształkach lodu w chmurach.

Czy już umiesz? Sprawdź się!

1 Poszukaj informacji, aby odpowiedzieć na pytanie, dlaczego niebo ma kolor niebieski.

2 Wykonaj doświadczenie obrazujące zakrzywianie się promieni światła na
warstwach cieczy o różnej gęstości (modelowanie istoty mirażu). Przygotuj
w długim naczyniu (np. akwarium) mocny roztwór soli kuchennej i pozostaw
go na kilka dni. Po tym czasie skieruj laser w sposób pokazany na rysunku.
Wyjaśnij zaobserwowane zjawisko, narysuj bieg promienia świetlnego
i napisz notatkę na ten temat.

234