Page 239 - 881414_FIZYKA_podrecznik_kl_8_PP_fiipbook

Soczewki rozpraszające oś optyczna środek krzywizny

Zaobserwujmy teraz własności soczewek wklęsłych, na przykładzie syme-
trycznej soczewki dwuwklęsłej (il. 6.55). Powierzchnie takiej soczewki stano- r 1 r 2
wią zewnętrzne powierzchnie sfer o środkach O 1 i O 2 .
O 1 O 2
Jeśli na soczewkę wklęsłą skierujemy wiązkę promieni świetlnych równo-
ległych do głównej osi optycznej, to po przejściu przez soczewkę i załamaniu
wiązka ta stanie się rozbieżna (il. 6.56). Mówimy, że taka soczewka rozprasza 6.55 Schemat soczewki
promienie, dlatego nazywamy ją rozpraszającą, choć nazwa, może trochę rozpraszającej
myląca, nie odnosi się do zjawiska rozpraszania światła, a dotyczy jedynie f
rozbieżności wiązki po przejściu przez tę soczewkę. Przedłużenia promieni
załamanych przecinają się w jednym punkcie (na osi optycznej) nazywanym
ogniskiem pozornym soczewki rozpraszającej. Ognisko to oznaczamy
(podobnie jak poprzednio) literą F’, a ogniskową czyli odległość od środka F’ S F
soczewki do ogniska – literą f.
Zdolność skupiającą soczewki rozpraszającej obliczamy tak, jak soczewki
skupiającej. Tyle że dla soczewek wklęsłych, o ogniskach pozornych, zdolność 6.56 Przejście wiązki promieni
skupiająca jest ujemna. Dla soczewek skupiających zdolność skupiającą zapi- świetlnych równoległych przez
sujemy ze znakiem „+”, dla rozpraszających ze znakiem „–”. soczewkę rozpraszającą

W skrócie

O O Wyróżniamy soczewki wypukłe i wklęsłe. Pamiętaj, że o własności soczewki
O O Wiązka promieni równoległych do osi optycznej po przejściu przez soczewkę decyduje nie tylko jej kształt, ale
również gęstość otoczenia. Jeśli
wypukłą przechodzi przez jeden punkt zwany ogniskiem. Odległość ogniska
od soczewki nazywamy jej ogniskową i oznaczamy f. soczewkę dwuwypukłą, wykonaną
z dwóch szczelnie sklejonych szkiełek
O O Soczewki wklęsłe powodują, że wiązka promieni równoległych po zegarkowych i wypełnioną powietrzem,
przejściu przez soczewkę staje się wiązką rozbieżną. Przedłużenia promieni zanurzymy w wodzie, stanie się
przechodzą przez jeden punkt zwany ogniskiem pozornym. soczewką rozpraszającą. Natomiast
wypełniona wodą będzie w powietrzu
Czy już umiesz? Sprawdź się! soczewką skupiającą.

1 Oceń prawdziwość podanych zdań.
A. Wiązka promieni świetlnych, równoległych do głównej osi optycznej, po
przejściu przez soczewkę wypukłą przecina się w jednym punkcie.
B. Przy przejściu przez soczewkę wklęsłą wiązka promieni równoległych
ulega w niej dwukrotnemu załamaniu, a następnie przecina się
w ognisku pozornym tej soczewki.
C. Ognisko pozorne soczewki wklęsłej oddalone jest od niej o odległość
równą ogniskowej tej soczewki.
D. Jeśli soczewka wypukła wykonana jest ze szkła i znajduje się
w powietrzu, to jest soczewką skupiającą.

2 Jeśli zdolność skupiająca soczewki wynosi 2 D, to ile wynosi ogniskowa tej
soczewki? Wynik podaj w centymetrach.

237