Page 137 - polski 8 cz1

3.8 Twoja mowa cię zdradza (język narodowy, odmiany języka:
regionalne, zawodowe, środowiskowe, kulturalna; stylizacja
językowa, dialektyzmy)

Podejmij temat Hej! O której możesz Hej! O której możesz
dziś wyjść na dwór? dziś wyjść na pole?

z Obejrzyj powyższe ilustracje i powiedz, o co pytają przedstawione na nich
postacie. A jak ty formułujesz to pytanie w podobnej sytuacji?
z Czy podczas wycieczek szkolnych lub wyjazdów rodzinnych do różnych
zakątków Polski (np. na Podhale, na Śląsk, na Kaszuby) zwróciliście uwagę
na słowa lub zwroty charakterystyczne dla tych regionów? Jeśli tak,
podzielcie się z klasą swoimi spostrzeżeniami.

z Przeczytaj poniższy tekst. Zwróć uwagę na występujące w polszczyźnie
odmiany języka.

Powiedz coś... a powiem ci, kim jesteś

Język polski jest językiem ojczystym Polaków. Nie jest on jednak jednolity –
można zauważyć istnienie w jego obrębie kilku odmian. Sam wiesz, że ina-
czej mówisz do kolegów, inaczej do nauczyciela, jeszcze inaczej piszesz. Wciąż
używasz języka polskiego, a jednak każdorazowo zależne jest to od okolicz-
ności. Również gdy słuchasz innych, dostrzegasz odmienność w doborze słów
u naukowca, polityka, rzemieślnika, rodziców i dziadków. Czasem nawet nie
rozumiesz tego, co mówią do ciebie inni lub dziwisz się ich wymowie. Zróżni-
cowanie polszczyzny pokazuje uproszczony schemat, bazujący na opisie Ze-
nona Klemensiewicza . 1 Zenon Klemensiewicz (1891–1969) – wy-
1
Język narodowy to określenie języka polskiego w opozycji do języków bitny polski językoznawca, autor m.in. Hi-
innych narodów, np. czeskiego, niemieckiego, szwedzkiego. Polszczyzna uży- storii języka polskiego
wana m.in. w szkole, radiu, telewizji, prasie, podręcznikach to jej odmiana
ogólna kulturalna (język ogólny). Zasady jej używania powinny sprzyjać jak
najlepszemu porozumiewaniu się wszystkich Polaków niezależnie od pocho-
dzenia, miejsca zamieszkania czy wykonywanego zawodu.

135