Page 53 - biologia 7

2.3 Budowa układu pokarmowego

Podejmij temat z Jakie narządy są zaangażowane w trakcie jedzenia posiłku?
z Jaką rolę odgrywają zęby w odżywianiu i dlaczego mają różny kształt?

Na czym polega odżywianie się?

Organizm, aby właściwie funkcjonować, potrzebuje energii, która jest zuży-
wana do wszystkich czynności życiowych człowieka. Musi także otrzymywać
składniki budulcowe – niezbędne do odnawiania się komórek. Wszystko
to uzyskuje dzięki odżywianiu się, które obejmuje m.in. pobieranie, roz- Odżywianie się – czynność życiowa
drabnianie, trawienie i wchłanianie pokarmu. polegająca na pobieraniu pokarmu,
Podczas trawienia pokarm (zawierający m.in. białka, tłuszcze, węglowo- jego trawieniu, wchłanianiu i usuwaniu
dany) zostaje rozłożony na proste związki chemiczne, które są wchłaniane do niestrawionych resztek.
krwi. Z nią trafiają one do komórek, gdzie służą jako materiał energetyczny Trawienie – rozkładanie złożonych
lub budulcowy. Niestrawione resztki pokarmu są usuwane. Wszystkie te pro- związków chemicznych zawartych
cesy przebiegają w układzie pokarmowym. w pokarmie na prostsze związki,
które są wchłaniane do krwi
i wykorzystywane jako źródło energii
Jak jest zbudowany układ pokarmowy?
i materiał budulcowy.
Układ pokarmowy składa się z przewodu pokarmowego i gruczołów
biorących udział w trawieniu: ślinianek, wątroby i trzustki, których wydzie-
liny umożliwiają trawienie pokarmów. Pierwszym odcinkiem przewodu pokar-
mowego jest jama ustna, w której znajdują się zęby i język. Uchodzą do niej
ślinianki. Wydzielają one ślinę, będącą pierwszym sokiem trawiennym.
Za jamą ustną leży gardło, a za nim przełyk, którego skurcze przesuwają
pokarm do żołądka. Pofałdowane wnętrze żołądka jest pokryte bło ną śluzową.
W niej znajdują się gruczoły, które produkują kwas solny i enzymy trawienne.
Tworzą one kwaśny trawienny sok żołądkowy. W żołądku jest wydzielany
także śluz. Chroni komórki przed działaniem kwasu solnego i enzymów.
Żołądek przechodzi w jelito cienkie. Do jego pierwszej części – dwu-
nastnicy uchodzą przewody wątroby i trzustki. Wątroba wydziela żółć,
która wspomaga trawienie, rozbijając krople tłuszczu na mniejsze. W tym
narządzie zachodzi także wiele ważnych reakcji chemicznych, np. przemiana
aminokwasów. Ponadto wątroba magazynuje istotne dla życia substancje, wi-
taminy i glukozę – w postaci glikogenu. Wychwytuje także z krwi szkodliwe
substancje i je rozkłada. Trzustka to gruczoł produkujący sok trawienny
i hormony regulujące poziom cukru we krwi.
Wnętrze jelita cienkiego jest pofałdowane dzięki podłużnym wypustkom,
nazywanym kosmkami jelitowymi. Dalsza część przewodu pokarmowego to
jelito grube. Jego ostatni odcinek stanowi odbytnica, zakończona odbytem.

51

06.12.2022 16:39:32
1206_883350_biologia_kl7_LIFT_DRUK.indd 51 06.12.2022 16:39:32
1206_883350_biologia_kl7_LIFT_DRUK.indd 51