Page 74 - 881414_FIZYKA_podrecznik_kl_8_PP_fiipbook

Doświadczenie 21.

Sprawdzamy, czy jedna substancja rozprzestrzenia się w drugiej
Niezbędne przedmioty: szklanka, torebka herbaty, 2 menzurki, nadmanganian potasu, zimna i gorąca woda, perfumy
w butelce (odświeżacz powietrza w płynie)

Wykonanie:
• A. Włóż torebkę herbaty do szklanki z gorącą
wodą i zaobserwuj, co się dzieje w wodzie.
• B. Wlej do jednej menzurki zimną wodę,
a do drugiej – gorącą. Wrzuć do obu
menzurek odrobinę nadmanganianu potasu
i zaobserwuj, co się dzieje
w obu menzurkach.
• C. Otwórz buteleczkę perfum w jednym
końcu sali. Zaobserwuj, czy czujesz zapach
w drugim końcu sali.

Obserwacje:
• A. Widzimy rozchodzące się smugi esencji herbacianej, które po pewnym czasie zabarwiają wodę w całym naczyniu.
• B. Nadmanganian potasu rozprzestrzenia się w menzurkach. Znacznie szybciej w menzurce z gorącą wodą.
• C. Zapach perfum czuć po pewnym czasie w całej sali.
Wniosek: Cząsteczki jednej substancji (esencji herbacianej, nadmanganianu potasu) zderzają się z cząsteczkami wody,
wnikają pomiędzy nie oraz przemieszczają się w różnych kierunkach. Im wyższa temperatura cieczy, tym
szybciej się one przemieszczają. Perfumy parują i samoistnie mieszają się z powietrzem.

Dyfuzja i jej znaczenie
W doświadczeniu zaobserwowałeś, że cząsteczki różnych substancji się prze-
mieszczają i mieszają. Takie samorzutne rozprzestrzenianie się cząste-
czek jednej substancji w drugiej nazywamy dyfuzją. Zjawisko dyfuzji
zachodzi także w ciałach stałych (il. 3.14), ale znacznie wolniej niż w cieczach
lub gazach. Zauważyłeś również, że szybkość dyfuzji zależy od temperatu-
ry, co oznacza, że w wyższej temperaturze średnie szybkości cząsteczek są
większe. Dyfuzja przekonuje nas o kinetyczno-cząsteczkowej budowie mate-
rii. Każda substancja – stała, ciekła i gazowa – jest zbudowana z cząsteczek.
3.14 Sztabka złota i ołowiu po Wiemy, że cząsteczki są bardzo małe i dla nas niewidoczne. Ich rozmiary
upływie kilku lat – przykład dyfuzji
w ciałach stałych podaje się w nanometrach (nm). Przypomnijmy, że 1 nm = 0,000000001 m.
Cząsteczki różnych substancji są różnej wielkości i różnych kształtów.
Zjawisko dyfuzji odgrywa dużą rolę w przyrodzie i ma istotne znaczenie
dla życia ludzi i zwierząt. Dzięki dyfuzji i osmozie (zjawisko podobne do dyfu-
zji) następuje przenikanie substancji odżywczych w organizmach czy wymiana
gazowa przez skórę. Również dzięki dyfuzji rozchodzi się w wodzie przechwy-
tywany z powietrza tlen, co umożliwia rybom oddychanie na dnie zbiorników.

72