Page 73 - 881414_FIZYKA_podrecznik_kl_8_PP_fiipbook
P. 73
Doświadczenie modelowe Ciekawe!
W doświadczeniu 19. zaobserwowałeś, że objętość roztworu nie jest sumą Gdyby cząsteczki miały wielkość główki
objętości wody i denaturatu przed zmieszaniem. By wyjaśnić ten problem, od szpilki, to cząsteczki, z których zbudo-
wane jest ziarenko piasku, wypełniłyby
wykonaj doświadczenie modelowe. Modelem cząsteczek wody będą ziarna sześcian o krawędzi jednego kilometra.
kaszy, a modelem cząsteczek denaturatu – ziarna fasoli.
Doświadczenie 20.
Potwierdzamy hipotezę o cząsteczkowej budowie substancji
Niezbędne przedmioty: menzurka, kasza (mak), fasola (groch), mazak
Wykonanie:
• Do menzurki wsyp kaszę do około połowy jej wysokości.
• Następnie nasyp podobną ilość fasoli (grochu).
• Zaznacz mazakiem poziom ziaren.
• Wymieszaj ziarna i zaobserwuj, jaki jest poziom mieszaniny.
Obserwacje:
• Objętość mieszaniny jest mniejsza niż suma objętości fasoli
(grochu) i kaszy po zmieszaniu – poziom jest niższy. Mniejsze
ziarenka kaszy wypełniają miejsca między większymi ziarnami
fasoli.
Wniosek: W taki sam sposób tłumaczymy mieszanie się
wody i denaturatu (zjawisko kontrakcji objętości).
Wyobrażamy sobie, że te dwie substancje składają
się z maleńkich cząsteczek różnej wielkości i kształtu,
które mieszają się podobnie jak ziarenka fasoli i kaszy.
Cząsteczki jednej cieczy wypełniają puste miejsca
pomiędzy większymi cząsteczkami drugiej cieczy.
Potwierdziłeś hipotezę, że woda i denaturat mają wewnętrzną, cząsteczkową budowę.
Czy cząsteczki się poruszają?
W 1827 roku angielski botanik Robert Brown (czyt. braun) zaobserwował
pod mikroskopem poruszające się pyłki kwiatowe. Początkowo myślał, że są
one żywe, jednak dalsze badania doprowadziły do wniosku, że pyłki ude-
rzane są przez poruszające się chaotycznie, wielokrotnie mniejsze, cząstecz-
ki wody. Ruchy cząsteczek wody, zwane dziś ruchami Browna, wyjaśnili
w 1905 roku (niezależnie od siebie) Albert Einstein (czyt. ajnsztajn) i Marian
Smoluchowski.
Wykonamy teraz kolejne doświadczenia, potwierdzające w sposób pośredni
cząsteczkową budowę materii, oraz sprawdzimy, czy cząsteczki się poruszają.
71
