Page 182 - 881414_FIZYKA_podrecznik_kl_8_PP_fiipbook

ciekawe! Jak się wychyla igła magnetyczna?
Reguła sformułowana przez Ampère’a W doświadczeniu mogłeś zauważyć, że w czasie przepływu prądu elektrycz-
mówiła, że człowiek płynący z prądem nego przez przewodnik znajdująca się pod nim igła magnetyczna ulegała
wzdłuż przewodnika i zwrócony twarzą
do igły magnetycznej umieszczonej pod odchyleniu od pierwotnego położenia. Po wyłączeniu prądu igła wracała do
przewodnikiem widzi północny biegun pierwotnego położenia, a po zmianie kierunku przepływu prądu w przewod-
tej igły odchylony w lewo. niku, zmienił się kierunek wychylenia określonego bieguna igły magnetycz-
nej. Kierunek ten możesz określić za pomocą reguły prawej dłoni (il. 5.10),
wzorowanej na regule Ampère’a, zwanej też regułą pływaka.
I

Jeżeli ustawimy prawą dłoń nad przewodnikiem tak, by wnętrze dłoni
zwrócone było do przewodnika, a cztery wyprostowane palce wskazywały
umowny kierunek przepływu prądu, to odchylony kciuk pokaże nam
wychylenie bieguna północnego (N) igły magnetycznej.
I

Pole magnetyczne wokół przewodnika z prądem
5.10 Reguła Ampère’a
Zbadamy teraz dokładniej pole magnetyczne wokół przewodnika prostolinio-
wego, przez który płynie prąd elektryczny.

Doświadczenie 43.

Badamy pole magnetyczne wokół przewodnika z prądem

Niezbędne przedmioty: źródło prądu stałego (zasilacz bateryjny lub połączone szeregowo 3 baterie płaskie), wyłącznik,
2 statywy z uchwytami z izolatora, długi przewód miedziany ok. 50 cm, tekturka lub płytka z pleksi
z przewodnikiem ustawionym prostopadle do płytki w środku, przewody, opiłki, igiełki magnetyczne
Wykonanie:
• Przez płytkę z tektury przeprowadź prostopadle
przewodnik włączony w obwód prądu stałego (według
schematu). Płytkę podtrzymuj lub ustaw na podpórkach.
• Zamknij obwód i rozsyp opiłki wokół przewodnika. N
Obserwuj ułożenie opiłków. S
• Sprzątnij opiłki i zamiast nich postaw na tekturce 4 małe
igiełki, jak pokazano na schemacie.
• Zamknij obwód i obserwuj ułożenie igiełek.
• Zmień kierunek prądu – zmień podłączenie do biegunów
baterii.
Obserwacje:
• Wokół prostoliniowego przewodnika z prądem elektrycznym opiłki układają się w kształcie współśrodkowych okręgów. Im
bliżej przewodnika, tym opiłki są bardziej zagęszczone. Im dalej, tym odległości między okręgami są coraz większe.
• Te same bieguny magnetyczne igiełek zwrócone są stycznie do wyznaczonego przez nie okręgu zawsze zgodnie lub
przeciwnie do ruchu wskazówek zegara, w zależności od kierunku płynącego prądu.
Wnioski: Linie pola magnetycznego wokół przewodnika z prądem mają kształt okręgów. Im bliżej przewodnika, tym
pole magnetyczne jest silniejsze. Bieguny północne igiełek wskazują zwrot linii pola magnetycznego.

180