Page 60 - historia 8
P. 60
Postawy Polaków wobec Żydów
W czasie okupacji postawy Polaków wobec Żydów były różne. Duża część
społeczeństwa pomagała Żydom, a część współpracowała z Niemcami w celu
ich eksterminacji. Wielu ludzi zachowywało się biernie, głównie ze strachu
o własne życie. Za udzielanie pomocy Żydom okupanci karali Polaków śmier-
cią. Zdarzało się, że naziści palili w chatach całe rodziny chłopskie razem
z ukrywanymi przez nie Żydami.
Tragiczny los spotkał rodzinę Pomimo represji pomoc Żydom niosły pojedyncze osoby i powołane w tym
Ulmów ze wsi Markowa celu organizacje. Najważniejszą z nich była tajna Rada Pomocy Żydom
na Podkarpaciu. Przez ponad rok „Żegota”, istniejąca w strukturach Polskiego Państwa Podziemnego. Or-
Ulmowie ukrywali dwie żydowskie ganizacja powstała między innymi z inicjatywy działaczki katolickiej Zofii
rodziny, o czym najpewniej
powiadomił Niemców mieszkaniec Kossak-Szczuckiej, autorki słynnego Protestu!. Rada wspierała materialnie
sąsiedniej wsi – funkcjonariusz Żydów, pomagała ukrywającym się poza gettami i dostarczała im fałszywe
granatowej policji. Donos miał dokumenty. Działacze „Żegoty” z największym poświęceniem wyprowadzali
tragiczne skutki. Niemcy rozstrzelali dzieci z warszawskiego getta. Umieszczali je w polskich rodzinach oraz w za-
Józefa Ulmę, jego żonę – Wiktorię,
będącą w zaawansowanej ciąży, kładach wychowawczych prowadzonych przez zgromadzenia zakonne. Z „Że-
ich sześcioro dzieci oraz wszystkich gotą” współpracowały między innymi Irena Sendler oraz siostra Matylda
ukrywających się Żydów. Getter, które ocaliły setki żydowskich dzieci przed śmiercią. Polskie podzie-
mie uznało za swój obowiązek poinformowanie światowej opinii publicznej
o Holokauście. Jako pierwszy uczynił to działacz „Żegoty” Jan Karski, który
złożył rządowi RP na emigracji obszerne raporty o zagładzie Żydów.
Odezwa Protest! autorstwa Zofii Kossak-Szczuckiej
1 Snadno – snadnie, łatwo. Nie chcemy być Piłatami. Nie mamy możności czynnie przeciwdziałać morder-
stwom niemieckim, nie możemy nic poradzić, nikogo uratować, lecz protestuje-
my z głębi serc przejętych litością, oburzeniem i grozą. Protestu tego domaga się
od nas Bóg, Bóg który nie pozwolił zabijać. Domaga się sumienie chrześcijań-
skie. Każda istota, zwąca się człowiekiem, ma prawo do miłości bliźniego. Krew
bezbronnych woła o pomstę do nieba. […]
[…] Wiemy również, jak trujący bywa posiew zbrodni. Przymusowe uczest-
nictwo narodu polskiego w krwawym widowisku spełniającym się na ziemiach
1
polskich, może snadno wyhodować zobojętnienie na krzywdę, sadyzm i ponad
wszystko groźne przekonanie, że wolno mordować bliźnich bezkarnie.
Kto tego nie rozumie, kto dumną, wolną przyszłość Polski śmiałby łączyć
Zofia Kossak-Szczucka była z nikczemną radością z nieszczęścia bliźniego – nie jest przeto ani katolikiem,
pisarką i działaczką katolicką.
Współorganizowała tajną ani Polakiem!
organizację Front Odrodzenia Źródło: Odezwa Protest!, 11 sierpnia 1942 r., https://ipn.gov.pl, dostęp: 8.05.2021 r.
Polski oraz Radę Pomocy Żydom
„Żegota”. W 1942 r. opublikowała 1 Przedstaw stanowisko polskich środowisk katolickich wobec zagłady Żydów.
odezwę Protest!, w której Jak rozumiesz zwrot Nie chcemy być Piłatami?
przedstawiła stanowisko środowisk
katolickich wobec zagłady Żydów. 2 Dokument był kolportowany w formie ulotki. Jak myślisz dlaczego?
58
