Page 139 - chemia_k8

Nazwy i wzory szeregu homologicznego kwasów karboksylowych

Nazwy kwasów karboksylowych tworzy się na podstawie nazw alkanów, z których powstały. Pierwszym przykładem
związku z szeregu homologicznego alkanów jest metan. Natomiast pierwszym kwasem karboksylowym z szeregu
homologicznego jest kwas metanowy. Porównując obie nazwy, można zauważyć, że najpierw trzeba zapisać słowo
„kwas”, a później dodać nazwę alkanu, w formie przymiotnika. Przedstawmy w tabeli przykłady kwasów zawierają-
cych od 1 do 5 atomów węgla.

Wzór Wzór Wzór Nazwa
sumaryczny półstrukturalny strukturalny systematyczna

O
CH O H COOH H C C kwas metanowy
2
2
O H
H
O
C H O 2 CH 3 COOH H C CC O H kwas etanowy
4
2
H
H H
O
C H O 2 CH 3 CH 2 COOH H C C C C O H kwas propanowy
3
6
H H
H H H
O
C H O 2 CH 3 CH 2 CH 2 COOH H C C C CC O H kwas butanowy
4
8
H H H
H H H H
O
C H O 2 CH 3 CH 2 CH 2 CH 2 COOH H C C C C C C O H kwas pentanowy
5
10
H H H H

Zapisany wzór sumaryczny przedstawia wyłącznie rodzaj i liczbę atomów pierwiastków w cząsteczce. Często
wzory kwasów karboksylowych zapisuje się z wyraźnym zaznaczeniem obecności grupy karboksylowej. Ułatwia to
wstępną identyfikację konkretnego przykładu. Posługując się zapisem CH O , można od razu wywnioskować, że
2
2
mowa o związku organicznym. Po rozszerzeniu tego zapisu do postaci H COOH wiadomo, że mowa o przykładzie

kwasu monokarboksylowego (zawierającego tylko jedną grupę karboksylową w cząsteczce).

Nazwa kwas mrówkowy kwas octowy kwas propionowy kwas masłowy kwas walerianowy
zwyczajowa

Wzór kwasu HCOOH CH COOH C H COOH C H COOH C H COOH
3
9
7
4
2
3
5
Nazwa zalecana kwas mrówkowy kwas octowy kwas propanowy kwas butanowy kwas pentanowy
przez IUPAC*
* IUPAC − angielski skrót organizacji: Międzynarodowa Unia Chemii Czystej i Stosowanej, zajmującej się standaryzacją symboliki, nazewnictwa
i wzorców wielkości fizycznych stosowanych przez chemików na całym świecie.
137

10.06.2021 11:50:18
0610_881399_chemia_kl8_podrecznik_DRUK.indd 137 10.06.2021 11:50:18
0610_881399_chemia_kl8_podrecznik_DRUK.indd 137