Page 155 - chemia_k8

4.7 Estry

Podejmij temat

Czy owocowy zapach perfum
wydzielany jest zawsze z owoców?

Reakcja alkoholu i kwasu karboksylowego Estry – pochodne węglowodorów,
otrzymywane w reakcji kwasu
W wyniku reakcji alkoholi i kwasów karboksylowych można otrzymać kolejne karboksylowego i alkoholu w obecności
pochodne węglowodorów – estry. Żeby poznać je bliżej, przedstawmy ogól- katalizatora, np. stężonego kwasu
ny schemat przebiegu opisanej reakcji chemicznej. siarkowego(VI).

O O
R C + H O R H SO 4 (stęż.) R C + H O
2
1 2 1 2
O H O R
2
kwas tlenowy alkohol ester woda
(np. karboksylowy)

–R i –R to stosowne reszty węglowodorowe. Jeśli pochodzą od alkanów, to można je przedstawić w postaci zapisu R = C n – 1 H (2n – 1) + 1
1
2
1
oraz R = C H 2n + 1 (gdzie n oznacza liczbę atomów węgla w kwasie lub alkoholu)
2
n
Ta metoda otrzymywania estrów nazywana jest reakcją estryfikacji (po-
chodzi od nazwy tej grupy związków). Zakwaszenie, związane z obecnością
stężonego kwasu siarkowego(VI), oraz często podwyższona temperatura –COO– to grupa estrowa (grupa funk-
wpływają na przebieg i przyspieszenie reakcji. cyjna estrów).

Jak powstają nazwy estrów?
Na marginesie obok podano wzór estru pochodzącego od kwasu etanowego
i etanolu. Nazwa powstała od nazw tych dwóch związków.

O
Pierwszy wyraz pochodzi Drugi wyraz pochodzi CH C
od kwasu karboksylowego od nazwy alkoholu 3
O C H
2 5
Nazwa węglowodoru, od którego Nazwa węglowodoru, od którego pochodzi Nazwa systematyczna związku to eta-
pochodzi kwas, + przyrostek „ian” alkohol, ze zmienioną cząstką „an” na „ylu” nian etylu, nazwa zwyczajowa – octan
etylu – odnosi się do nazwy zwyczajo-
etanian etylu
wej kwasu octowego

153

10.06.2021 11:50:37
0610_881399_chemia_kl8_podrecznik_DRUK.indd 153
0610_881399_chemia_kl8_podrecznik_DRUK.indd 153 10.06.2021 11:50:37